خلاصة:
نبکا ها عموما در مناطقی که میزان ماسه آن متوسط و رطوبت کافی برای حیات گیاه موجود باشد، ظاهر می شوند. به طور کلی نبکا واکنش خودتنظیمی اکوسیستم در مقابل تنش فرسایش بادی است، به عبارت دیگر، سیستم محیطی با ایجاد این چشم انداز، سعی در تعدیل فشار فرسایش بادی می کند. تنوع گسترده ای از چشم انداز نبکا در کمربند سبز کویر سیرجان مشاهده می شود. هدف از این پژوهش گروه بندی مقایسه ای نبکاهای شما ل شرق کویر سیرجان و معرفی مناسب ترین نوع آن ها جهت تثبیت ماسه های روان، با استفاده از آنالیز مولفه های مورفومتری نبکا از طریق الگوریتم TOPSIS است. این الگوریتم یکی از روش های تصمیمم گیری چندمعیاره است که ضمن ترکیب معیارهای کمی و کیفی متعدد و وزن دهی متناسب با اهمیت هر معیار، می تواند در انتخاب به ترین گزینه به تصمیم گیران کمک کند. در این راستا ابتدا مهم ترین پارامترهای مورفومتری 392 نبکا از گونه های گز، اشنان، خارشتر و گل گزی به روش نمونه برداری طولی مورد اندازه گیری میدانی قرار گرفت؛ سپس با ارزیابی مقایس های آن ها از طریق الگوریتم TOPSIS، مبادرت به اولویت بندی نبکا های مطالعاتی گردید. نتایج نشان می دهد که نبکای گز با وزن 0.818 بیش ترین تاثیر را در تثبیت ماسه های روان دارد. نبکای اشنان نیز با وزن 0.151 نسبت به نبکای گز از اهمیت کمتر و نسبت به نبکا های خارشتر و گل گزی از ارجحیت بیش تری برخوردار است. در مقابل، نبکای گل گزی و خارشتر به ترتیب با اوزان 0.028 و 0.002 کم ترین بهره وری را دارند. بنابراین برای اجرای طرح های تثبیت ماسه در منطقه مطالعاتی، در درجه اول توسعه سیستم نبکای گز و در مرحله دوم توسعه سیستم نبکای اشنان بیش ترین اهمیت را داشته و در صورت اجرا بالا ترین بهره وری را خواهند داشت. نتایج این پژوهش در مدیریت سیستمی مناطق بیابانی و طرح های تثبیت ماسه های متحرک ارزنده خواهد بود.
ملخص الجهاز:
"به عبارت دیگر این پژوهش سعی دارد تا با استفاده از تحلیل پارامترهایمورفومتری نبکا از طریق مدل SISPOT ،نبکاهای شمال شرق کویر سیرجان را گروهبندی و اولویتبندینموده و مناسبترین نوع نبکای منطقه را جهت تثبیت ماسههای روان،از طریق توسعه نبکازارهای منطقهمطالعاتی،شناسایی و معرفی نماید.
بینگ و همکاران6(2008:1446)خصوصیات مورفولوژی و روابطبین پارامترهای مورفومتری،الگوی مکانی و عدم تجانس فضایی نبکای گز در صحرا و واحه اکوتونس چین رامورد مطالعه قرار داده و بیان داشتهاند که متوسط ارتفاع نبکا،حجم و قطر تاج پوشش گیاه در نبکاهای گزبیابان گبی کوچکتر از نبکاهایی است که در صحرا وجود دارد در حالی که مقدار مؤلفه ارتفاع بوته و پوشش(1)- (1994)floW dna gnilkiN (2)- (1995)nehC & grebgneT (3)- (1995)la te falahK (4)- (1998)nalhcalkam dna pseH (5)- (2002)samohT dna lliguoD (6)- (2008).
(به تصویر صفحه مراجعه شود)شکل(4):جایگاه الگوریتم SISPOT در بین مدلهای تصمیمگیری چندمعیاره مراحل حل مسئله توسط الگوریتم SISPOT شامل 8 مورد است و جهت بهرهگیری از این مدل،مراحلزیر باید طی گردد( 721:2004,noslO;448:2004,gnezT & civocirpO ؛طاهرخانی،1386:64؛کهنسالو رفیعی،1387:94؛نسترن و همکاران،1389:90): 4-2-1-تشکیل ماتریس دادهها براساس n آلترناتیو و k شاخص به طور کلی در مدل SISPOT ،ماتریس m*n که دارای m گزینه و n معیار میباشد،مورد ارزیابی قرارمیگیرد.
جدول(5):ماتریس مقایسه زوجی پارامترهای مورفومتری نبکا و محاسبه jW آنها از طریق مدل PHA (به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول(6):ماتریس نرمالیزه وزین پارامترهای مورفومتری نبکاهای مطالعاتی(ماتریس V در مدل SISPOT ) با توجه به اینکه در این پژوهش گروهبندی و اولویتبندی نبکاها براساس حداکثر تثبیت ماسهی روان مدنظر میباشد و این اصل که هراندازه مقادیر پارامترهای مورفومتری نبکا نظیر قطر تاج پوشش،ارتفاع گیاه و..."