نیم نگاهی به سیر شکل گیری حوزه علمیه قم مقالة

تاریخچه حوزه علمیه قم به قرن اول هجری باز می‌گردد که با سفر عبدالله اشعری [شاگرد امام صادق(] در سال 93، اولین کرسی فقهی در قم پایه‌گذاری شد، بعد از ایشان، ابراهیم بن هاشم [از اصحاب امام رضا(] دومین حوزه علمیه و علی بن بابویه [ابن بابویه] از علمای عصر امام حسن عسکری(، سومین حوزه علمیه را در قم پایه‌گذاری نمودند تا آنجا که در دوران صفویه حوزه‌های علمیه رونق خاصی یافتند و مدرسه فیضیه تجدید بنا شد، اما در زمان حکومت محمدخان قاجار، قم به ویرانه‌ای تبدیل شد تا اینکه آیت الله حائری یزدی(، پس از رونق بخشیدن به حوزه اراک، در سال 1340 ق وارد قم شد و حوزه علمیه قم را تأسیس کرد به‌گونه‌ای که در 15 سال مدیریت، بیش از 400 مجتهد جامع الشرایط را پرورش داد و بعد از ارتحال، شاگردان ایشان [آیت الله صدر، آیت الله کوه کمره‌ای و آیت الله خوانساری(] زعامت حوزه قم را به دست گرفتند تا اینکه زعامت به آیت الله بروجردی رسید و بعد از ایشان، با انقلاب حضرت امام خمینی(، حوزه علمیه از خطر نابودی و رکود نجات یافت.

"» 3 آیت الله حائری با اندیشه جلوگیری از فساد و تباهی ایران، حوزة علمیة اراک را رونق داد تا اینکه علمای بزرگ قم: «آیت الله مهدی پایین شهری، آیت الله جریانهای حوزه علمیه قم در دهه 40 و 50، سلیمان طائی حسنلوئی، صص71 و72. در این فضا، آیت الله حائری) در 15سال مدیریت حوزة علمیة قم، بیش از 400 مجتهد جامع الشرایط پرورش داد و به سراسر ایران اعزام کرد. 3 آیت الله حائری)، حوزة علمیة قم را چنان بنیان نهاد و چنان علمایی پرورش داد که حتی بعد از ارتحالش، تلاش رضاشاه و پسرش محمدرضا در حذف حوزة علمیة قم، عقیم و این حوزه، پا برجا باقی ماند. در همین دوره به اصرار زیاد آیت الله بروجردی) و تقاضای مکرر بعضی از علما، مانند شهید مطهری، 2 امام خمینی( وارد بحثهای عمدة خارج فقه و اصول شد و اکثر وقت خویش را در این زمینه صرف نمود، و به عنوان بزرگ‌ترین استاد حوزة علمیة قم، بعد از آیت الله بروجردی) شناخته شد. اما امام خمینی) که یکی از پرورش یافتگان همین حوزة علمیة قم بود، با حمایت علمای بزرگ قم و مردم متدین، در مقابل برنامه‌های رژیم پهلوی ایستاد و انقلاب اسلامی ایران را در بستری که آیت الله حائری)، سنگ بنای آن را گذاشته بود و آیت الله بروجردی) آن را در سراسر ایران استحکام بخشیده بود، طراحی نمود، و در سال 1342 ش، قطار انقلاب را به حرکت درآورد و مجتهدان بزرگ قم و علمای طراز اول ایران گرداگردش جمع شدند تا آنجا که در بهمن 1357ش، حکومت 2500 ساله شاهنشاهی را از بین برد و حکومت جمهوری اسلامی ایران را بنیان نهاد."