مدارک و اسانید نهج البلاغه محادثة ومقابلة

قبسات: در دهه های گذشته آثار متعددی درباره مصادر نهج البلاغه نوشته شده است. حضرت عالی نیز در این زمینه رساله ای با عنوان مدارک نهج البلاغه دارید؛ - همان گونه که مرحوم سید عبدالزهرا حسینی کتابی مفصل با نام «مصادر نهج البلاغه و اسانیده» فراهم کرده اند. - با عنایت به حجم این کارها، آیا «مدرک یابی» برای نهج البلاغه را کاری پایان یافته می دانید، و یا این که چون در سال های گذشته برخی از مصادر روائی و متون تاریخی برای نخستین بار چاپ شده است، باید این کوشش را ادامه داد و مدارک دیگری نیز یافت؟ آیت ا استادی: در مورد نهج البلاغه از حیث سند یک شبهه واهی و دو پرسش مطرح است که باید توضیح و پاسخ داده شود. شبهه این است که برخی از دانشمندان اهل تسنن گفته اند که شاید نهج البلاغه ساخته و پرداخته سید رضی یا سید مرتضی باشد و استناد آن به علی بن ابی طالب7 واقعیت نداشته باشد. انگیزه القای این شبهه، گویا این بوده که نتوانسته اند و یا نخواسته اند خطبه شقشقیه و برخی از مطالبی را که در نهج البلاغه درباره حقانیت شیعه و خلافت بلافصل علی بن ابی طالب7 است بپذیرند. پرسش اول این است که آیا هر کدام از خطبه ها و نامه ها و کلمات قصار نهج البلاغه مانند احادیث مثلا کتاب کافی سند دارد یا نه؟ پرسش دوم این است که در صورت سند داشتن، سندها یا بخشی از سندها صحیح اصطلاحی (به همان معنایی که در کتاب های علم الحدیث و اصول فقه یاد شده) می باشد؛ به طوری که بتوان در مسائل فقهی مانند سایر احادیث صحیح السند به آن ها استناد کرد یا نه؟ درباره آن شبهه، به حق گفته شده: به اندازه ای این شبهه سست و بی اساس است که نیاز به پاسخ ندارد اما در عین حال، برای اثبات این که مطالب نهج البلاغه در کتاب هایی که بخشی از آن ها حتی پیش از تولد سید رضی تالیف شده، موجود است، پژوهش های ارزنده ای انجام گرفت و روشن شد که علاوه بر شانزده موردی که در خود نهج البلاغه، مدرک آن ها یاد شده، می توان بیش از صد کتاب از مصادر نهج البلاغه را نام برد

"ـ با عنایت به حجم این کارها، آیا «مدرک‌یابی» برای نهج‌البلاغه را کاری پایان یافته می‌دانید، و یا این‌که چون در سال‌های گذشته برخی از مصادر روائی و متون تاریخی برای نخستین بار چاپ شده است، باید این کوشش را ادامه داد و مدارک دیگری نیز یافت؟ آیت‌الله‌ استادی: در مورد نهج‌البلاغه از حیث سند یک شبهه واهی و دو پرسش مطرح است که باید توضیح و پاسخ داده شود. پرسش اول این است که آیا هر کدام از خطبه‌ها و نامه‌ها و کلمات قصار نهج‌البلاغه مانند احادیث مثلا کتاب کافی سند دارد یا نه؟ پرسش دوم این است که در صورت سند داشتن، سندها یا بخشی از سندها صحیح اصطلاحی (به همان معنایی که در کتاب‌های علم‌الحدیث و اصول فقه یاد شده) می‌باشد؛ به‌طوری که بتوان در مسائل فقهی مانند سایر احادیث صحیح السند به آن‌ها استناد کرد یا نه؟ درباره آن شبهه، به حق گفته شده: به اندازه‌ای این شبهه سست و بی‌اساس است که نیاز به پاسخ ندارد اما در عین حال، برای اثبات این‌که مطالب نهج‌البلاغه در کتاب‌هایی که بخشی از آن‌ها حتی پیش از تولد سید رضی تألیف شده، موجود است، پژوهش‌های ارزنده‌ای انجام گرفت و روشن شد که علاوه‌بر شانزده موردی که در خود نهج‌البلاغه، مدرک آن‌ها یاد شده، می‌توان بیش از صد کتاب از مصادر نهج‌البلاغه را نام برد."