خلاصة:
کشور ایران به لحاظ فرهنگی، اجتماعی و تاریخی دارای تنوع می باشد و به عنوان عنصری از گستره عظیم امت اسلامی با تنوعات فرهنگی بسیار پیچیده ای مواجه است. ذات و ماهیت انسجام و اتحاد، مشترکات این اجتماعات هم در سطح ملی و نیز در سطح امت اسلامی است و سرمایه اصلی ایجاد اتحاد، وجوه و اجزای جوامع یعنی اعضای آنها است. نقطه عزیمت این امر را باید در درک و فهم مشترک مسائل از سوی اعضای اجتماع جستجو کرد. در حقیقت کنش گران اجتماعی ضمن این که دارای ارزش های خاص خود می باشند می توانند به گونه ای پایبند به ارزش های عام اجتماع نیز باشند. در این پژوهش کنش گران اجتماعی دانشجویان می باشند، که نگرش آنها نسبت به اتحاد ملی و انسجام اسلامی تحت تاثیر شرایط و عوامل مختلفی شکل می گیرد. بنابراین سوال اصلی پژوهش حاضر این است که دانشجویان منطقه 11 دانشگاه آزاد اسلامی چه نگرشی نسبت به اتحاد ملی و انسجام اسلامی دارند؟ سوال های فرعی هم عبارتند از این که چه عواملی بیشترین تاثیر را بر این نگرش دارند و سازوکار و پویایی این عوامل به چه شکلی است؟ جمعیت نمونه پژوهش بر اساس فرمول کوکران، 325 نفر انتخاب شده و داده ها به روش نمونه گیری مطبق نسبی جمع آوری شده اند. از مجموع فرضیه های پژوهش، پنج فرضیه تایید شده و هم بستگی بین متغیرهای «میزان اعتماد به دولت»، «میزان عضویت در تشکل های مدنی»، «میزان مشارکت سیاسی»، «میزان گرایشات اعتقادی و عبادی» و «احساس تعلق اجتماعی عام» با متغیر وابسته «اتحاد ملی و انسجام اسلامی» در سطح معنی داری بالایی اثبات شده است. در معادله خطی که توسط رگرسیون حاصل شده، مشاهده شد که دو متغیر «میزان اعتماد به دولت» و «احساس تعلق اجتماعی عام» حدود %226 از تغییرات واریانس متغیر وابسته را تبیین و پیش بینی می کنند. نتایج حاصله بیانگر این است که دانشجویان در عین این که به ارزش های ملی وفادار هستند، خود را پایبند به هنجارهای فرهنگ اسلامی دانسته و اتحاد ملی می تواند در راستای انسجام اسلامی حرکت کند. این گرایش بیانگر فهم و بصیرت دانشجویان به اصل «وحدت کلمه» می باشد.