خلاصة:
ابتلاء به معنای «گرفتار و دچار شدن» و «امتحان و اختبار» است. ابتلا در معنای اول به صورت نعمات یا نقمات ظاهر می شوند و جزء لاینفک نظام عالم هستند. پیشامدهایی که در زندگی بشر اتفاق می افتند دربردارنده معنایی ژرف هستند. اهمیت ابتلا به این است که شان آدمی را تعالی می بخشد و سبب تکامل روحی او در جهتی می شود که قابلیت رسیدن به آن را دارد. نشئه دنیادار نقصان است و قابلیت این را ندارد که دار ثواب و عقاب باشد. دنیا فقط دارالتربیتی است برای تربیت بشر، جهت وصول به غایتی برتر در عوالم برتر است. ابتلاء در معنای دوم «آزمون و اختبار» است. اختبار به معنای آگاهی و باخبر شدن نسبت به آفرینش انسان و جهان و نگاه معنانگرانه نسبت به تمام داشته ها و نداشته ها، خوشی ها و ناملایمات و دیگر پیشامدها است. به این لحاظ به جا خواهد بود اگر همواره بر این تاکید شود که ابتلائات عامل مهمی در جهت تکامل و ارتقای معنوی و روحانی بشر هستند. نویسندگان این مقاله تلاش نموده اند با محور قراردادن سخنان امام در باب ابتلا از آیات و روایات و همین طور سخنان دیگر بزرگان برای فهم بهتر سخنان امام استفاده نمایند.