خلاصة:
از میان عناصر تلمیحی شعر فارسی، مضامین آیین مسیحیت به انگیزه¬های گوناگون همواره مورد توجه شاعران بودهاست. در شعر معاصر فارسی نیز کاربرد این عناصر و مضامین چشمگیر است و ازجمله احمد شاملو با کاربردی دیگرگون بیش از دیگران از آنها استفاده کردهاست. این شاعر به سبب مطالعۀ عمیق و پیگیر متون گذشته (به¬ویژه متون نثر دینی، تاریخی و اسطورهای)، مطالعۀ آثار ادبی جهان مسیحیت، نگاه متکثر فرا ایرانی- فرا اسلامی و نیز آشنایی و ازدواج با خانم آیدا سرکیسیان، انس و آشنایی عمیقی با آموزه¬ها و مسائل مسیحیت پیدا کرد و در 25 شعر مهم و شاخص خود به طرح این موضوعات پرداخت. استفاده¬های شاملو از این موضوعات، عمدتا مطابق متون و منابع مسیحی است. او کوشیدهاست از تلمیحات و مضامین تاریخی و دینی مسیحیت به گونه¬ای روزآمد و نمادین استفاده کند. از سوی دیگر، توجه به این عناصر و موضوعات در ساخت واژگان و بافت جملات و گسترش ظرفیت فرهنگی، تاریخی، اسطورهای و اجتماعی شعر او تأثیر بسیار داشتهاست.
ملخص الجهاز:
/ از ديگر نشانه هاي تأثير آيدا بر رويکرد ترسايي شاملو اين اسـت کـه پـس از آشـنايي شاعر با اين زن و چاپ دو مجموعة يادشده ، پرداختن بـه مضـامين مسـيحي در شـعر او تبديل به يک رويه مي شود و او چند شعر مهم خود را به طور کامـل در پيونـد بـا مسـيح مي سرايد.
عـلاوه بـر شعرهاي يادشده ، شعر «مرد مصلوب » از دفتر مدايح بي صـله ، «مـرگ ناصـري » از دفتـر ققنوس در باران و «لوح» از دفتر آيدا؛ درخت و خنجر و خاطره به خوبي نشان مـي دهنـد که شاملو تا چه ميزان از دقايق برخي موضوعات و مسائل آيين مسيحيت - مطابق متون و باورهاي پيروان اين دين - آگاهي داشته است .
پـيش از پـرداختن بـه منـابع و مستندات تاريخي و ديني اين استفاده ها، برخي موارد مربوط به سرگذشت مسـيح را کـه در قرآن و انجيل و ديگر منابع مسيحي مورد اختلاف است نشان مـي دهـيم تـا سـمت و سوي استفاده هاي شاملو از اين موضوعات روشن تر شود.
استفاده هاي شاملو از عناصر و مضامين ترسايي ، عمومـا مطـابق بـا متـون و روايـات مسيحي است ، تا آنجا که درک و دريافت درست برخي شـعرهاي او در گـرو مراجعـه بـه منابع مسيحي - و ازجمله کتاب مقدس - و آگاهي از تلقي پيروان آيين مسيحيت از اين موضوعات و مسائل است .