خلاصة:
هدف: بررسی و ارزیابی تحولات باروری و سیاست های جمعیتی و تنظیم خانواده. روش: اسنادی و تحلیل سیاست های جمعیتی در سه دهه اخیر.
یافته ها: جمهوری اسلامی ایران در سه دهه اخیر، تحولات چشمگیر جمعیت شناختی را تجربه کرده که بر ساختار سنی و جنسی جمعیت در آینده تاثیر قابل توجهی خواهد گذاشت. با عنایت به اینکه برنامه ریزی های توسعه اقتصادی ـ اجتماعی در کشور، تحت تاثیر تحولات گذشته، وضعیت موجود و تغییرات آینده جمعیتی قرار دارد. از این رو، هر گونه برنامه ریزی جامع اجتماعی- اقتصادی، مستلزم مطالعات عمیق تحولات جمعیتی در کشور است. بدون شک، تحولات جمعیت می تواند منشا چالش های فراوانی برای دولت و کشور قلمداد شود؛ ولی در عین حال، با برنامه ریزی صحیح و به موقع می توان از ساختار و ویژگی های موجود جمعیت برای بهبود وضعیت آینده کشور استفاده کرد.
نتیجه گیری: با توجه به برخی از پیامدهای تحولات باروری در ایران، راهکارها یی برای سیاستگذاری جمعیتی از جمله: احیای شورای عالی جمعیت، تدوین سیاست های جدید جمعیتی بر اساس نیازهای واقعی جمعیت و توسعه در کشور و ... پیشنهاد شده است.
Aim: The author of the paper aims to evaluate the evolutions of fertility، family planning and population policies.
Method: The method is documentary and analyzing population policies in resent three decades.
Results: Resent three decades in Iran is equal to considerable changes in population which will influence on future age and sex structure of population. Since economical and social planning development is influenced by previous evolutions، present status and future changes of population and any other kind of comprehensive social and economical planning require profound studies in population changes of country. Changes and evolutions of population may cause different challenges and therefore it requires a comprehensive planning to promote the current structures of population.
Conclusion: The author of the article with considering the consequences of fertility changes in Iran put forward the following suggestions: Revival of population higher council – to provide new population policies based on realistic needs and development of the country ….
ملخص الجهاز:
"51) برآورد باروری با استفاده از روش«فرزندان خود»1 و دادههای سرشماری عمومی نفوس و مسکن،نشان میدهد،میزان باروری کل در سالهای اولیۀ انقلاب اسلامی افزایش یافته و به حدود 7 فرزند در سالهای 1360-1359 رسیده است(نمودار 1)سیاستها و برنامههای توسعه در آن زمان،متمرکز برپیگیری و تحقق شعارهای اجتماعی دوران انقلاب،مبنی برکاهش فاصلۀ بین فقیر و غنی،گسترش امکانات و خدمات آموزشی و بهداشتی به روستاها و نقاط محروم،ایجاد مدارس و ترغیب دسترسی یکسان دختر و پسر به (1).
لذا از یک سو،عدم اعمال برنامههای تنظیم خانواده موجب افزایش رشد جمعیت در سالهای اولیۀ دهۀ 1360 شد که آثار آن در کوتاهمدت ظاهر شد و از دیگرسو،اعمال برنامههای توسعه از جمله گسترش آموزش، بهداشت و خدمات روستایی در کشور،زمینههایی را برای تحولات اجتماعی و تغییر نگرشهای مردم ایجاد کرد که تأثیرات آن،یک دهه بعد نمایان شد.
حال با توجه به روند کاهش باروری در ایران و رسیدن باروری به سطح پایینتر از حد جانشینی،این سؤال مطرح میشود که:آیا تداوم کاهش باروری در درازمدت میتواند موجب رشد منفی جمعیت شود؟ایران در چه زمانی با رشد منفی جمعیت روبهرو خواهد شد؟ بدیهی است سطح باروری خیلی پایین(پایینتر از 1/5 فرزند)برای مدت طولانی میتواند به کاهش تعداد افرادی که در آینده در سنین فرزندآوری وارد میشوند،منجر شود که نتیجۀ آن،رشد منفی جمعیت خواهد بود.
با توجه به شرایط و ویژگیهای جمعیتی در کشور،سیاستهای بهداشت باروری باید همراه با افزایش کیفیت برنامههای تنظیم خانواده باشد و ضمن مطالعۀ جامع در مورد ارزشها و نگرشهای جوانان نسبت به رفتارهای باروری،خدمات مشاورهای تنظیم خانواده به جمعیت در سنین باروری ارائه شود."