خلاصة:
نویسنده این نوشتار کوشیده است پیشینه و روش تالیف و تحقیق درباره حضرت مهدی و مسائل مهدویت را بررسی نماید. از زمان پیامبر مطالب فراوانی درباره مهدویت وجود دارد و نویسنده، تالیفات مهدوی از آن زمان تا کنون را بررسی کرده و کتاب هایی که توسط شیعه و سنی نوشته شده، به عنوان نمونه آورده است. در بخش دیگر، درباره روش های تحقیقی کتاب های مهدوی بحث کرده و به روش های روایی، قرآنی، عقلی، تاریخی، تحلیلی و ... اشاره نموده است.
ملخص الجهاز:
"به این ترتیب، تکامل بسیاری را در شیوه تبویب کتاب الغیبة فضل بن شاذان که کتابش را پیش از ولادت امام تألیف کرده و کتاب الغیبة شیخ محمد بن ابراهیم نعمانی، شاگرد ثقةالاسلام کلینی و یکی از علمای اواخر غیبت صغرا و آغاز غیبت کبرا مشاهده میکنیم؛ همانطور که تطور و تکامل بسیاری در تهذیب براهین کلامی در کتاب الفصول العشرة فی الغیبة تألیف شیخ مفید و بین رساله المقنع فی الغیبة تألیف شاگرد شیخ مفید، سید مرتضی میبینیم و نیز بین کتاب سید مرتضی و کتاب شهید صدر دربارة مهدی( این تکامل، آشکارا به چشم میخورد؛ همانگونه که این تطور با امتیاز مهم پاسخ به نیازهای فکری هر عصر دربارة مهدویت همراه بوده است.
اثبات عقیده امامیه از سوی علمای اهلسنت از طریق شیعه</H3> نوع سوم، روشی است که برخی از علمای اهلسنت به احادیثی که از ائمه( روایت شده، یا از طریق آنها از پیامبر اکرم( نقل شده، در اثبات عقیده امامیه به هویت مهدی منتظر( و ولادت و غیبت آن حضرت استناد نمودهاند و عقیده به مهدویت را با این روش بنا کردهاند، هرچند بر آرای خود در سایر مسائل اسلامی باقی ماندهاند.
به نظر میرسد، اهتمام به این روش به زمان پیش از تاریخ حرکت تألیف دربارة مهدویت میرسد؛ زیرا بحثهای فراوانی در کتابهای شیخ مفید و سید مرتضی مییابیم که از این روش بهره گرفتهاند و شیخ طوسی فصلهایی از کتاب الغیبة خود را به بررسی اقوال سایر فرقهها دربارة امام مهدی( و غیبت آن حضرت، اختصاص داده است."