عوامل اتحاد اسلامی در نهج البلاغه مقالة

از آنجا که اتحاد و همبستگی امت اسلامی از مقوله‌های مهم و ضروریات اجتناب‌ناپذیر در شرایط فعلی شمرده می‌شود، می‌طلبد که تحقیقات گسترده و کارگشا در جهت دستیابی به وحدت و انسجام جوامع اسلامی صورت گیرد. یکی از منابع مهم تحقیقاتی در این موضوع، سخنان امیرمؤمنان× در نهج البلاغه است، چرا که در زمان آن حضرت یکپارچگی مسلمانان دچار تزلزل و انحطاط شده بود. علی× برای جلوگیری از بروز اختلافات، علاوه بر اقدامات عملی مؤثر سخنان نغز و حکمت‌آمیزی در این زمینه ایراد فرموده است. این مقاله می‌کوشد برخی از سخنان امیرمؤمنان علی× را به عنوان عوامل انسجام و همگرایی تحت عناوین دین، خدا و پیامبر، قرآن و قانون مدون الهی، اهل‌بیت پیامبر و حج بررسی کند و در پایان به نتیجه‌گیری بحث می‌پردازد.

"اما امت اسلام به چه کسانی اطلاق می‌شود؟ بغدادی راجع به افراد و گروههایی که در امت اسلام داخل هستند چنین اظهار می‌کند: آنچه نزد ما صحیح است این است که امت اسلام، شامل همة کسانی می‌شود که قائل به حدوث عالم، یگانگی خالق آن و ازلیت او بوده و معتقد به صفات پروردگار و عدل و حکمت او باشند و تشبیه را از خداوند نفی کنند و به نبوت حضرت محمد’ و رسالت او برای همة مردم اعتراف و شریعت او را تأیید نمایند به حق بودن همة آنچه او آورده باور داشته باشند و به این مطلب که قرآن مصدر احکام دین است، ایمان آورند (بغدادی، الفرق بین الفرق بی‌تا: 12 - 13). از این حدیث استنباط می‌شود که اهل‌بیت پیامبر و امامان معصوم^ که امام علی× برجسته‌ترین چهرة آن و بعد از رسول الله’ بزرگ‌ترین رهبر امت اسلامی به شمار می‌رود، مانند خود رسول الله’ بر همه ولایت دارند و نقش هدایت و رهبری امت را عهده‌دار هستند و اطاعت از آنها بر هر مسلمان واجب است، زیرا آنان هستند که انسانها را به معنای واقعی کلمه به سر منزل رستگاری می‌رسانند، همان‌طور که علی× می‌فرماید: و انما الائمة قوام الله علی خلقه وعرفاؤه علی عباده (همان: خ 152/ 206)؛ همانا امامان دین، از طرف خدا، تدبیرکنندگان امور مردم و کارگزاران آگاه بندگانند."