خلاصة:
موضوع قرارداد بیمه مسئولیت مدنی، دین مسئولیت مدنی بیمه گذار است. بیمه گر زمانی متعهد به جبران خسارت می گردد که با ایراد خسارت از سوی بیمه گذار در مدت قرارداد بیمه، مسئولیت مدنی نامبرده محقق شده باشد. با این حال گاه در قرارداد بیمه مسئولیت مدنی شرط می شود که بیمه گر تنها در صورتی متعهد به پرداخت غرامت گردد که مطالبه خسارت از سوی زیان دیده در طول مدت قرارداد صورت گرفته باشد، حتی اگرفعل زیانبار و یا ورود خسارت قبل از انعقاد قرارداد واقع شده باشد. این شرط که «شرط مطالبه در بیمه مسئولیت مدنی» نامیده می شود به ویژه در حقوق فرانسه با تردیدها و انتقاداتی از سوی حقوق دانان و قضات مواجه شده است. در واقع تردید بر سر اعتبار یا عدم اعتبار این شرط تا حد زیادی به شناخت ماهیت واقعی این شرط مربوط می شود. در این نوشتار پس از معرفی اجمالی شرط مطالبه، به تبیین ماهیت حقوقی آن در فرانسه و ایران پرداخته می شود.
ملخص الجهاز:
با این حال گاه درقرارداد بیمه مسئولیت مدنی شرط میشود که بیمهگر تنها در صورتی متعهد به پرداخت غرامت گردد که مطالبه خسارت ازسوی زیاندیده در طول مدت قرارداد صورت گرفته باشد،حتی اگر فعل زیانبار و یا ورود خسارت قبل از انعقاد قراردادواقع شده باشد.
براساس این شرط،بیمهگر در صورتی مسئول جبران خسارتوارده به زبان دیده است که مطالبۀ خسارت از سوی شخص اخیر در طول مدت قرارداد بیمه واقع شود )54:8991,nosraL(;)23:0002,nneF & ruaF(;)45:1991,ytrehoD(;)629:5791,llork( در این حالت باید دید ماهیت حقوقی شرط مطالبه چیست؟آیا این شرط تعهد بیمهگر را معلق بهمطالبه میکند؟یا حق زیاندیده بروصول خسارت را ساقط میکند؟یا آنکه تعهد بیمهگر را کاهشداده و یا مرور زمانی برای آن قرار داده است؟در حقیقت توصیف شرط مطالبه به ماهیات مختلفآثاری را از نظر صحت و بطلان شرط،قابلیت استناد آن در مقابل زیاندیده و یا میزان تعهد بیمهگربه بار میآورد که لازم است به تفصیل مورد بررسی قرار گیرد.
لیکن در بیمههای با شرط مطالبه،حتی اگر تقصیر و یا خسارت قبل از انعقاد عقد بیمهواقع شده باشد همین که مطالبۀ زیاندیده در طول مدت عقد صورت بگیرد برای متعهد شدنبیمهگر به جبران خسارت کفایت میکند؛به عبارت دیگر این نوع عقد بیمه برخلاف بیمههایمبتنی برحادثه که پوششی نسبت به آینده ارائه میکنند )egarevoc evitcepsorp( پوششبیمهای را به گذشته تسری میدهد )egarevoc evitcaorter( و افعال زیانبار پیش از انعقادعقد به شرط وقوع مطالبه در طول مدت بیمهنامه در شمول تعهد بیمهگر قرار میگیرند{o2o} )834:5891,drawoH & eltteO(;)829:5791,dlareG,llorK( .