خلاصة:
حدیث «سلسلة الذهب» ـ منقول از امام رضا علیه السلام در جریان ورود تاریخی آن حضرت به نیشابور ـ در منابع شیعی با دلالت «حصن» نقل شده و از جایگاه و اعتبار ویژه ای نیز برخوردار است. اما این حدیث در منابع اهل سنت، گاه با دلالت «حصن» و گاه با دلالت «ایمان» نقل شده است که این امر، حاصل نگاه اهل سنت به حدیث «سلسلة الذهب» است. این مقاله می کوشد با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی به اسانید وطریق های حدیث «سلسلة الذهب» در منابع اهل سنت و نیز دو نگاه متفاوت آنان به این حدیث، چهره واقع بینانه ای از نگاه اهل سنت به این حدیث شریف را ترسیم نماید. همچنین با نقد نگاهی که حدیث را منحصر در اباصلت هروی می داند، دو فرضیة تواتر حدیث سلسلة الذهب و مستفیض بودن آن با دلالت حصن نزد اهل سنت ـ با تکیه بر منابع آنها و نقل بدون واسطه ـ اثبات می شود.
ملخص الجهاز:
"[144] طرق روایت برخلاف طبرانی حنبلی که مدعی شده حدیث ایمان را تنها اباصلت از علی بن موسی الرضا علیه السلام نقل کرده است[145] باید گفت که حدیث ایمان منحصر به اباصلت نیست و به شهادت دارقطنی شافعی، مزی شافعی، ابن عدی جرجانی شافعی و رافعی قزوینی شافعی،[146] اسناد متعددی دارد.
موافقیـن در این دیدگاه، دوگونه تأیید از بزرگان اهل سنت گزارش شده است؛ اول: تأییدات و اظهارنظرها درباره حدیث ایمان؛ دوم: تأییدات عملی؛ یعنی کسانی که علاوه بر اظهارنظر درباره عظمت حدیث ایمان و شفابخش دانستن آن، شفابخشی آن را تجربه کردهاند؛ مانند ابوحاتم رازی شافعی که مدعی است احمد بن حنبل چنین کرده و مریض با حدیث سلسلةالذهب شفا یافته است؛ اینک برخی از مهمترین موافقین: محمد بن ادریس شافعی (204ق): شافعی، یکی از پیشوایان فقهی اهل سنت، این حدیث را پذیرفته و آن را شرح داده است.
[181] ابو الحسن سندی حنفی ( 1138ق): وی در تأیید این روایت، سخنان بزرگان اهل سنت را یادآور میشود و از شخصیت روایی اباصلت دفاع میکند و به نقل از سیوطی شافعی در تقویت حدیث مورد بحث میگوید: «حق آن است که این حدیث، جعلی و ساختگی نیست».
[184] محمد فؤاد عبدالباقی حنفی: وی نیز در تعلیقه خود بر سنن ابن ماجه و ذیل حدیث مذکور، با تکرار جمله اباصلت آن را تأیید کرده و میگوید: «هر آینه از جنونش شفا مییابد بهخاطر بندگان نیکی که در این اسناد قرار دارند و آنان عصاره اهلبیت پیامبرند؛ خداوند از آنان خشنود باد»."