خلاصة:
از جمله ویژگیهای قرآن، به کارگیری داستان برای بیان اهداف و مقاصد خود میباشد. خداوند متعال بسیاری از وقایع، حوادث و رویدادهای قرآن را در قالب داستان بیان نموده است تا بهتر در دل و جان بندگان نفوذ نماید. داستان در قرآن وسیلهای است برای دعوت به یکتاپرستی و زندگی صالح. از جمله داستانهایی که در آیات شریفه به تصویر کشیده شده، داستان حضرت ابراهیم است. این داستان از جمله داستانهای بلند قرآن به شمار میآید که در سورههای متعدد آمده و دارای تمام عناصر داستانی میباشد، یعنی شامل حوادث مختلفی است. دارای آغاز، موضوع، پیکره و پایانی که از روابط علی و معلولی میان حوادث به دست میآید و به نتیجه مورد نظر میانجامد که هدف از آفرینش داستان بوده و آن بیان ایمان راسخ ابراهیم، تسلیم او در برابر اوامر الهی، دعوت به یکتاپرستی و یقین در ایمان بوده است.
ملخص الجهاز:
"شایان ذکر است که حوادث فوق به همراه تمام حوادثی که پس از آن در زندگی ابرهیم روی داده، از قبیل مهاجرت به مصر، تولد اسحاق، رها کردن هاجر و اسماعیل در بیابان و قربانی نمودن اسماعیل، همگی برای آزمودن ابراهیم بوده است که وی از تمام آنها سربلند بیرون آمده است؛ از اینرو افتخار بازسازی خانه کعبه به او و پسرش، اسماعیل، واگذار شده است.
این کار ابراهیم۷ نماد این آیه شریفه است: (حسبنا الله ونعم الوکیل)(آل عمران، ۱۷۳) مولانا این موضوع را به نیکویی به نظم کشیده است: او ادب آمـوخت از جبـریـل راد که بپرسید از خلیـــل حـق مراد که مرادت هسـت تا یاری کنـم؟ ور نه بگریـزم سبکبـاری کنــم گفت ابـراهیـم: نی رو از میـان واسطه رحمت بود بعد العیان اطمینان قلبی حضرت ابراهیم به خداوند متعال در بخشهای دیگر داستان زندگیاش نیز مشاهده میشود.
(بستانی،/ ۴۱) داستان حضرت ابراهیم نیز از این ویژگی مستثنی نیست؛ برای مثال به داستانی که در آیات ۲۴ تا ۳۴ سوره ذاریات آمده است اشاره میشود: (هل أتاک حدیث ضیف إبراهیم المکرمین*إذ دخلوا علیه فقالوا سلاما قال سلام قوم منکرون*فراغ إلی أهله فجآء بعجل سمین*فقربه إلیهم قال ألا تأکلون*فأوجس منهم خیفه قالوا لا تخف و بشره بغلام علیم*فأقبلت امرأته فی صره فصکت وجهها وقالت عجوز عقیم*قالوا کذلک قال ربک إنه هو الحکیم العلیم*قال فما خطبکم أیها المرسلون*قالوا إنا أرسلنا إلی قوم مجرمین*لنرسل علیهم حجاره من طین*مسومه عند ربک للمسرفین)(ذاریات/۲۴-۳۴) «آیا حدیث میهمانان ابراهیم به تو رسیده است؟ هنگامی که بر آنها وارد شدند و گفتند سلام."