خلاصة:
ملاصدرا در برخی از کتاب های خود ازجمله مفاتیح الغیب و مبدا و معاد مباحث مستوفایی درباره فرشتگان با رویکرد دینی دارد. وی حقیقت فرشته را جوهری روحانی می داند که مخلوق خداست و شان آن افاضه خیر، افاده علم، کشف حقیقت و امر به معروف است. او برای فرشتگان ویژگی هایی همچون رسول بودن، قرب الی الله، اطاعت از دستورات الهی، قدرت فراوان، ترس از خداوند، تسبیح دائمی، عدم جنسیت و به دنبال آن عدم ازدواج و نیز عصمت ذکر می کند و در مورد پاره ای از ویژگی های آنان مانند عصمت دلایلی نیز اقامه می کند. در موارد فراوانی، گونه ای تلاش برای تطبیق فرشتگان با عقول و نفوس فلکی دیده می شود که به معنای همخوانی میان مجردشناسی فلسفی و فرشته شناسی دینی از دیدگاه ملاصدرا می باشد.
Mulla Sadra has studied angles with a religious approach in detail in some of his works like mafatih ul-gheib and al-mabda` wa al-ma`ad. As he believes، the essence of an angle is a spiritual entity created by God to deliver grace and to cause man to attain awareness and discover the truth and recommend what is good. Carrying message، closeness to God، obeying Divine orders، much ability، be afraid of God، permanent praise، lack of sexuality and marriage، and infallibility. In some cases such as the last property، he presents his proofs. Furthermore، in many cases، he has tried to show that angles are the same as sphere souls and intellects. In this way، a kind of harmony can be seen between his philosophy and religious thought.
ملخص الجهاز:
"(همان: 155 ـ 154) 3 توجه به این تعریف نشان میدهد که صدرا در تعریف فرشته، جدای از جوهر دانستن او که بیانکننده ذات فرشته است، به ارتباط او با خداوند و انسان نیز توجه کرده است.
(بنگرید به: صدرالدین شیرازی، 1302: 336) نیاز به توضیح نیست که مطالب پیشگفته نیز بهنوعی بیان ویژگیهای فرشتگان است؛ اما ازآنجاکه ملاصدرا خود با بهکارگیری اصطلاح ویژگی فرشتگان، نکاتی را متذکر شده است، ما نیز در اینجا به روش او عمل کردهایم.
(بنگرید به: همان: 344) ه) اقسام و انواع فرشتگان ملاصدرا براساس آیات و روایات واردشده در باب فرشتگان، آنها را به دستهها و طبقاتی تقسیم نموده، برای هر طبقه شواهدی از کتاب خدا و کلام معصومین^ ارائه میکند.
دلیل أول عظمت جبرئیل این است که او صاحب وحی است: «نزل به الروح الأمین علی قلبک»؛ (شعراء / 194) دوم اینکه در شأن او آمده است: «من کان عدوا لله وملائکته ورسله وجبریل ومیکال فإن الله عدو للکافرین»؛ (بقره / 98) سوم اینکه خداوند او را بلافاصله پس از خودش نام برده است: «فإن الله هو مولاه وجبریل وصالح المؤمنین»؛ (تحریم / 4) چهارم اینکه او را روحالقدس خوانده است: «إذ أیدتک بروح القدس»؛ (مائده / 110) او دلائل دیگری هم ارائه داده است که همه از آیات قرآن کریم است.
ملاصدرا در همین خصوص بیان میکند که حضرت رسول’ جبرئیل را بهصورت حقیقی او فقط دو بار در دنیا مشاهده کرده است و برای صحت این سخن به روایتی استشهاد میکند؛ (بنگرید به: صدرالدین شیرازی، 1363: 212) اما صورت دوم فرشته، مثال صورت حقیقی اوست که در قوه خیال متمثل میشود."