ملخص الجهاز:
قرنهاست که مردم فرهنگهای مختلف دل در گروه قصّههایپریان عامیانه دارند،نه فقط به این دلیل که این قصّهها سرشار از جادوو افسونند،بلکه بدین سبب که به آدمیان نشان میدهند که چگونهبا زندگی و مسایل و گرفتاریهای آن کنار بیایند،با این همه از آغازسدۀ نوزدهم است که قصّههای عامیانۀ پریان مورد توجه دانشگاهیانقرار میگیرد.
یکی از تربیتیافتگان و اعضای مؤسّس مکتب فنلاند آنتی آرنهاست،که انواع گونهگون قصّههای عامیانه را طبقهبندی کرده است،آرنه طبقهبندی خود را گونههای قصّۀ عامیانه8نامیده است،که بهفهرست گونهها نیز مشهور است.
نظامیکه آرنه در کتاب خود اختیار کرده بود و به فهرست گونهها نیزمشهور است،بر طبقهبندی سهگانۀ تیپها یا انواع مختلف قصّههایعامیانۀ مستقلّ(یعنی قصّههایی که از حیث معنایی به سایر قصّههاوابسته نیستند)سنّت شفاهی،مبتنی است:1-قصّههای حیوانات2-قصّههای عامیانۀ معمولی و 3-لطیفهها و حکایات.
نیکیفوروف تأکید میکند که مجموعۀ مطالعات اوّلیه لازم است تاقوانین ترکیبی را در بطن ساختار متغیّرهای هر قصّۀ عامیانۀ پریان ازهم بازشناسد،نتیجۀ اینگونه بررسی،سه قانون کارکردی خواهد بود:1)قانون تکرار عناصر پویا 2)قانون موقعیّت محوری قهرمان 3)قانون انتظام مقولهای یا دستوری کنش،که«با مقولههایریختشناختی واژهسازی در زبان مقایسه شدنی است» )751:medI(، بدین معنا است که کنشهای مجزّای مختلف در بطن قصّۀ عامیانه،برحسب مقولهها،به حرکتی منفرد بدل میشوند.
( سرانجام نیکیفوروف مقالۀ کوتاه خود را با این پیشنهاد تمام میکندکه چون کارکرد اوّلیۀ قهرمان اصلی است که طرحوارۀ مضمونیاصلی قصّۀهای عامیانۀ پریان را تعیین میکند،بنابراین میتوان همۀقصّههای عامیانه را در یکی از سه گروه مذکّر،مؤنّث و خنثی،جایداد.
پراپ با عنایت به طبقهبندی ریختشناختی قصّههای عامیانۀ پریان،و طرحوارههای حاصل آمده،نه فقط نشان میدهد که قصّۀ منفرد چهساختاری دارد،بلکه بیان میکند که چگونه میتوان به نوع ساختار آنقصّه پی برد.