خلاصة:
آیه نجوی از آیاتی است که در نسخ آن اختلاف نظر وجود دارد. گروهی از معاصران حکم آیه را منسوخ نمی دانند. استاد معرفت از کسانی است که در آخرین نظریاتش نسخ آیه را منکر شده و معتقد است حکم آیه حکم حکومتی است که برای شرایط خاص، شخص خاص و زمان خاص تشریع می شود، قانون شریعت نیست که تغییر نکند. و آیه نجوی دارای پیامی همیشگی و پا برجاست، تا مراجعه به سران مسئول در مسائل کلان و ارزشمند کشوری و دینی بوده باشد، نه در مسائل ریز و کم ارزش. با این حال، سیاق آیات و قرائن و شواهدی که در آنهاست، روایات فراوان و اجماع علما، نسخ آیه را تایید می کند. روایات متعدد و معتبری دلالت دارد بعد از نزول آیه مذکور، تنها علی«ع»به آن عمل کرد و آن گاه نسخ شد. این آیه به اتفاق نظر علمای فریقین، فضیلتی برای آن حضرت است. این مقاله به نقد و بررسی دیدگاه استاد در احکام آیه نجوی پرداخته و با دلائل متقن به ویژه روایات، نسخ آیه را اثبات نموده و این حقیقت - که خداوند این آیه را فرو فرستاد تا ولی خود (علی«ع») را به سبب فضیلتی که برای دیگر اولیائش قرار نداده است از آنان جدا نماید - به خوبی تبیین می نماید.
ملخص الجهاز:
گفتنی است سید قطب مطلب یادشده را به عنوان درس اخلاقی و پیام آیه نجوی و اشفاق به مسلمانان یادآور می‌شود، نه به عنوان معنای مطابقی آن و اصولا در صدد انکار نسخ آیه نیست، برعکس، دقت در کلام ایشان ظهور آیه در نسخ را تأیید می‌نماید؛ زیرا ایشان تصریح می‌کند فقط علی( به این آیه عمل نموده است و آن گونه که روایت شده، آن حضرت یک دینار داشتند، آن را به چند درهم فروختند و هر بار که با پیامبر( نجوی نمودند یک درهم صدقه دادند، ولی چون این کار بر مسلمانان سخت بود و در ضمن مسلمانان با این فرمان، گرانبها بودن وقت پیامبر و ارزش خلوت با آن حضرت را درک نمودند، خداوند با نزول آیه بعد بر آنان تخفیف داد و این تکلیف را از آنها برداشت.
فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج29، ص496؛ طباطبایی، محمدحسین، المیزان، ج19، ص189؛ ابن عاشور، محمدطاهر، التحریر والتنویر، ج28، ص41 و این وجوب همان‌گونه که باور مشهور مفسران و قرآن‌پژوهان می‌باشد، با دلائل متعدد نسخ شده است که به بررسی دلائل یادشده می‌پردازیم: دلیل اول: قرائن و شواهد موجود در آیه سیاق دو آیه و قرائن و شواهدی که در آنها وجود دارد دیدگاه مشهور مبنی بر منسوخ بودن آیه نجوی را تأیید می‌نماید که ما در اینجا به اختصار به آنها اشاره می‌کنیم: 1- صیغه امر (قد‌موا) در آیه نجوی دلالت بر وجوب دارد و دلیلی نداریم که از آن استحباب اراده شده است، آن گونه که برخی تصور کرده‌اند.
(
, 
, 
)
