خلاصة:
در این پژوهش با عنایت به نقش الگویی ائمه به شیوه تحلیل اسنادی به بررسی ماهیت تربیت اجتماعی از دیدگاه امام علی(ع) پرداخته شده است. منابع پژوهش شامل متن کامل نهج البلاغه (ترجمه مرحوم محمد دشتی)، شرح غررالحکم و دررالکلم، وسائل الشیعه، بحارالانوار، نهج السعاده فی مستدرک نهج البلاغه به همراه پژوهش ها، گزارشهای تحقیقاتی، مقالات انتشار یافته در خصوص ماهیت، نقش و چالش های تربیت اجتماعی از نظر امام علی(ع) و غیره بوده است. روش پژوهش از نوع تحلیل اسنادی بوده و طی آن مجموع منابع، اسناد و مراجع یاد شده مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهش از دو مرحله اصلی الف) توصیف و ارائه مفاهیم و ب) تحلیل، استنباط و استنتاج تشکیل شده است. یافته ها نشان می دهد امام منشوری جامع، دقیق و همه جانبه در تربیت اجتماعی عرضه داشته اند که رهنمودهای آن رنگ کهنگی به خود نمی گیرد؛ زیرا با تاکید بر اصول عقیدتی مطرح شده است. کلام علوی ماهیت تربیت اجتماعی را در برگیرنده وجوهی چون طبیعی و فطری، انسانی، درونی و خود انگیخته، آمیزه فرد و اجتماع، عمومی، فراگیر، دینی و توحیدی نشان داده که شرح مبسوط هر یک از آنها در مقاله حاضر عرضه می شود.
ملخص الجهاز:
منابع پژوهش شامل متن کامل نهج البلاغه (ترجمه مرحوم محمد دشتی)، شرح غررالحکم و دررالکلم، وسائل الشیعه، بحارالانوار، نهج السعادة فی مستدرک نهج البلاغه به همراه پژوهش ها، گزارشهای تحقیقاتی، مقالات انتشار یافته در خصوص ماهیت، نقش و چالش های تربیت اجتماعی از نظر امام علی(ع) و غیره بوده است.
تمامی مکاتب الهی و بشری این اصل را پذیرفته اند که در صورتی می توان به جامعه، نظم و ثبات بخشید که حقوق و تکالیفی که برای انسانها در نظر گرفته شده است بخوبی مورد عمل قرار گیرد که این مهم تنها در سایه تربیت صحیح محقق خواهد شد.
انسان موجودی اجتماعی است و برای بهزیستی و همزیستی مسالمت آمیز، ناگزیر به همکاری با دیگران، مشارکت در عرصه های مختلف اجتماعی، پذیرش مسئولیت و داشتن سهمی برای سازندگی جامعه خویش است؛ زیرا نیازها و خواسته های گوناگون او را وادار می کند که با مساعدت و یاری دیگران، موانع و مشکلات را از پیش پای خود بردارد و اطمینان وآرامش خود را حفظ، و به سوی کمال مطلوب حرکت کند (عابدینی،1383: 17 و 18) تربیت افراد جز با اهتمام به تربیت اجتماع و ایجاد تحولات اجتماعی در جهت اهداف تربیتی بدرستی ممکن و میسر نیست.
در اینجا مقصود از ماهیت تربیت اجتماعی، مبانی مورد قبول و اشاره به منظور تربیت از دیدگاه امام علی(ع) از جمله طبیعی و فطری و انسانی بودن، ماهیتی دینی و توحیدی همگانی داشتن و مبتنی بر امری درونی و گزینشی و آمیزه ای از تفرد و اجتماع بوده است.