ملخص الجهاز:
"این کتاب تنها به ذکر احادیث امامان معصوم(ع)(3) و گاه احادیث نبوی(ص) درباره غیبت و مبانی اعتقادی آن، اختصاص دارد و مباحثی همچون غیبتهای انبیای گذشته و اخبار معمران و مانند آن - که حجم عظیمی از کمالالدین را به خود اختصاص داده - و نیز مباحث مرتبط با تاریخ غیبت؛ همچون ولادت آن حضرت، ماجراهای عهد غیبت صغری، احوال نایبان خاص حضرت، توقیعات صادره از ناحیه مقدسه و ابحاث دیگری از این دست - که در کتابهای کمالالدین و غیبت شیخ طوسی به گستردگی آمده - از موضوع این کتاب بیرون است.
(16) گویا این راوی، همان راوی شناخته شده نعمانی، محمد بن علی ابوالحسین شجاعی کاتب است که نام وی در برخی نسخههای دیگر کتاب در اینجا ذکر شده و روایت ابوعبدالله نعمانی برای وی، در ذی الحجه سال 342 گزارش شده است.
نکته قابل درنگ در اینجا این است که بسیاری از مشایخ نعمانی، از مشایخ هارون بن موسی تلعکبری (محدث بزرگ بغدادیان) نیز بوده و تلعکبری از آنها در حدود همان سال 327 - که نعمانی در بغداد از ابوعلی محمد بن همام حدیث آموخته - روایت شنیده است.
تألیف کتاب پس از سفر نعمانی به شام و علی القاعده، در یکی از شهرهای این سرزمین، و احتمالا درهمان حلب - که مؤلف، کتاب را به شاگرد خود ابوالحسین شجاعی نویسانده - بوده است، از عبارت مقدمه کتاب، بر میآید که مکان تألیف کتاب دور از موطن اصلی نعمانی بوده است؛ چه وی تصریح میکند که در این کتاب، تنها احادیثی را که در هنگام تألیف در اختیار داشته، گرد آورده است؛ چون جمیع روایاتی که در این زمینه دریافت داشته، در دست وی نبوده است."