خلاصة:
چکیده تاریخ آینه‌ای است که فهم رویدادها و رخدادهای تلخ و شیرین گذشته را، بی‌پرده در مقابل دیدگان انسان به تصویر می‌کشد. از این منظر بررسی تاریخی جنگ‌ها و تهاجمات نظامی اخیر به ایران، ضمن آشکارسازی نهفته‌ها به رشد اندیشه‌های تحلیلی مخاطب، در پرتو آگاهی از گذشته می‌انجامد. در فرایند تاریخی اخیر، در مقطعی به نام دفاع مقدس شاخصه‌های پیروزی یک ملت مسلمان هویدا می‌شود و با کارکردی هویت‌آفرین به تصویری روشن از آینده پیوند می‌خورد و بستری مناسب برای اتخاذ مواضع، راهبردها و تاکتیک‌های اثربخش در مقابل تهدیدات کنونی مهیا می‌سازد. این مقاله می‌کوشد با گشودن دریچه‌ای امیدبخش از ورای تحولات تاریخی دویست سال اخیر، به خواننده خود بفهماند که در کجا قرار گرفته و چه می‌کند؟ و مهم‌تر از آن در کجا باید قرار بگیرد و چه باید بکند؟
ملخص الجهاز:
"P} آغامحمدخان قاجار بدون توجه به وقوع تحولات جدید در اواخر قرن هجدهم و بدون آگاهی و تحلیل صحیح از شرایط پیچیده و حساس بین‌المللی، برای تسکین عقده‌های گذشته، تعمیق حاکمیت و تحمیل قدرت مرکزی خود (با تکیه بر زور و تهدید) به سرکوبی مخالفان داخلی پرداخت و با سنگدلی تمام، اقدام به کشتار وسیع مردم بی‌گناه کرمان، شیراز، مشهد و تفلیس نمود (1208 - 1210 ه’ .
ق) نارضایتی علما و سرخوردگی مردم از شکست در جنگ‌های اول، مشخص نبودن مرزهای بین ایران و روسیه، دست‌اندازی آنان به برخی از نواحی مرزی و بروز ناامنی توسط حاکمان و ساکنان این مناطق از جمله »حسین‌خان قاجار حاکم ایروان«، علل اصلی شروع دوباره جنگ‌های ایران و روسیه به شمار می‌آیند که به مدت دو سال و یکماه بی‌وقفه به طول انجامید.
P} بنابراین عباس میرزا بار دیگر به فرماندهی سپاه ایران منصوب و راهی نواحی اشغالی شد، اگرچه ابتدا پیروزی، با عباس‌میرزا بود ولی با دستور نیکلای اول تزار روس، »پاسکوویچ« پس از پایان جنگ با عثمانی (1812 - 1814 م) فرماندهی سپاه روسیه در قفقاز را عهده‌دار شد.
ش)، ایران با توافق انگلستان و روسیه بی‌طرفی خود را در این جنگ اعلام کرد، اما این اقدام مراعات نگردید و نیروهای بیگانه - اعم از متحدین و متفقین - از چند سو وارد خاک ایران شدند؛ به‌گونه‌ای که شمال ایران عرصه رویارویی نظامی میان سپاهیان ترک (عثمانی) و روسی بود، در جنوب نیز نبرد میان نیروهای ترک (عثمانی) و انگلیسی‌ها در جریان بود، در داخل نیز برخورد میان روس‌ها و انگلیسی‌ها با آلمانی‌ها اوضاع کشور را به شدت تحت تأثیر خود قرار داده بود."
(
, 
, 
)
