خلاصة:
جان برتن، قرآن پژوه انگلیسی معتقد است که: قرآنی که امروزه در دستان ماست، در عصر پیامبر (ص) و توسط آن حضرت گردآوری شده است. مساله نسخ و مصاحف صحابه علل حذف نقش پیامبر (ص) از عرصه جمع آوری قرآن هستند. موضوعات نسخ تلاوت و حکم، نسخ تلاوت و بقای حکم و اختلاف قرائات مصاحف صحابه فاقد واقعیت خارجی بوده و ساخته اذهان فقیهانی است که در مناظرات خود با دیگر فقیهان، سعی کردند با تمسک به آنها آن دسته از احکام فقهی خود را که مستند آنها درنصوص مصحف فعلی وجود نداشت، مستند به قرآن نمایند. اگر پیامبراسلام، آیات قرآنی را در قالب مصحفی گردآوری کرده باشد، دیگر، فقیهان مذکور نمی توانستند سخن از اختلاف قرائات مصاحف صحابه و حذف نصوصی از مصحف فعلی در قالب دو شکل نسخ تلاوت به میان آورند. آنان چاره کار را در آن دیدند که با جعل روایاتی، نقش پیامبر (ص) را از عرصه جمع آوری قرآن حذف کنند و گردآوری آن را به دوران پس از حیات ایشان منتقل کنند. علی رغم نکات مثبتی که در نظریه برتن وجود دارد، نقدهای اساسی نیز بر برخی از ارکان نظریه او وارد است.
ملخص الجهاز:
"جاعلان روایات مذکور و دیگر روایاتی که از جمعآوری متون قرآنی توسط ابوبکرسخن میگویند )721-021,dibi( ،درصدد القای نکات زیر هستند: 1-قرآن در عصر پیامبر و توسط ایشان گردآوری نشد،بلکه این واقعه پس ازحیات رسول خدا رخ داد )621،911-811,dibi( ؛ 2-در روایت زید،تعابیری گنجانده شده که بر عدم گردآوری قرآن در عهد پیامبراصرار میورزند:تعبیر نخست آنکه،ابوبکر در پاسخ به عمر عنوان کرد که چگونهمیخواهد به کاری بپردازد که پیامیبر آن را انجام نداده است.
هدف فقیهان مورد بحث از چنین انتسابهایی آن بود که ازاعتبار صحابه جلیل القدر در نزد مسلمانان برای معتبر ساختن قرائتهای جعلی خوداستفاده کنند و از رهگذر آن قرائتها،برخی از احکام فقهی خود را که مستند آنها درنصوص مصحف فعلی وجود نداشت،مستند به قرآن نمایند )-44،24-03،41-21,dibi812-712،64( .
2-ابن شهاب از انس بن مالک نقل میکند که گفت:حذیفۀ بن یمان که همراه بااهالی عراق و اهالی شام جهت فتح ارمنستان و آذربایجان در جنگ شرکت کرده بود،ازاختلاف شدیدی که میان مسلمانان در کیفیت قرائت قرآن به وجود آمده بود به وحشتافتاد و پس از بازگشت به مدینه نزد عثمان رفت و گفت:ای امیر مؤمنان!این امت رادریاب پیش از آنکه به سان یهود و نصارا در کتاب خدا اختلاف کنند.
نتایج مقاله 1-در مقام بیان نظریه برتن 1-1-قرآنی که امروزه در دستان ماست،در عصر پیامبر و توسط آن حضرتگردآوری شده است )042-932,naruQ eht fo noitcelloc eht,notruB(؛ 1-2-مسأله نسخ و مصاحف صبحابه علل حذف نقش پیامبر از عرصه جمعآوریقرآن هستند )232-132،502-302,dibi( ؛ 1-3-موضات نسخ تلاوت و حکم،نسخ تلاوت و بقای حکم و اختلافقرائات مصاحف صحابه فاقد واقعیت خارجی بوده و ساخته اذهان فقیهانی است کهدرمناظرات خود با دیگر فقیهان،سعی کردند با تمسک به آنها آن دسته از احکامفقهی خود را که مستند آنها در نصوص مصحف فعلی وجود نداشت،مستند به قرآن&%01805DJPG018G% نمایند."