ملخص الجهاز:
"شاهاسماعیل سر به فرمانی امیر هرمز به شاهپرتقال را در برابر کمک نیروی دریایی پرتقال بهایران در لشگرکشی به بحرین و رویارویی باعثمان پذیرفت و پرتقال از فرصت به دست آمدهسود برد و توانست پس از چندی بندر گمبرون رابه چنگ آورد و در آن به ساختن دژهای نظامی&%18333ESEG183G% سفر لردکرزنبه خلیجفارس نوشتۀ دکتر افشین پرتو پیشنوشته صد سال پیش در نوامبر 1903 لردجرجناتانیلکرزن نایبالسلطنۀ هند برای نمایش تواننظامی انگلیس و شکوه فرمانروایی خود در برابرتلاش روسیه و آلمان برای رهیابی به خلیجفارسو یافتن پایگاههایی در این پهنۀ آبی پرارج جهان،به خلیجفارس سفر کرد.
ناو گیلیاک نتوانست همۀ سیصد تن زغالی راکه به سفارش روسها از بمبئی به بندرعباسآورده شده بود،بار زند و از آنرو 25 تن آن رابرجای نهاد و از حاکم بندرعباس خواست تا آن راتا بازگشت دگرباره پاس دارد و بدین شیوه آنجا رابه ایستگاه زغالگیری روسیه تبدیل کرد و لرد سرجانملکم هنگامیکه در سال 1801 میلادی بهایران آمده بود،کوشیده بودفتحعلیشاه قاجار را بهواگذاری جزیرههای قشم وهنگام به انگلیس برایبرپایی پایگاههای دریاییوادارد.
] از این مسافرت که جناب مستطاب معظمبرحسب امر اعلیحضرت پادشاهانگلستان[به]سواحل خلیجفارسمیفرمایند[،]دوستدار گمان دارد که دولتایران از عزم راسخی که دولت انگلیسبرای حفظ و وقایه(22)حقوق و مصالحخود[،]که با حقوق و مصالح اعلیحضرتشاهنشاه ایران در آن نقاط یکی است وهمچنین از عزمی که در استحکام تفهیمحسنه[،]که از چندین سال قبل خوشبختانهفیمابین این دو مملکت همجوار برقراربوده است[،]ثبوت تازه مشاهده فرمایند[،]&%18335ESEG183G% انگلیس اگر در سدههایپیشتر درگیریهایتوانجویانهای با برخی ازکشورهای اروپایی چونهلند و فرانسه و پرتغال درخلیجفارس داشت،درآستانۀ سدۀ بیستم میلادی بایک هماورد دیرین(روسیه)و یک هماورد نامجوی تازه ازراه رسیده(آلمان)روبهروشد."