خلاصة:
رویکرد متنوع سازی فعالیت های اقتصادی، یکی از رویکردهای مورد توجه در توسعه ی همه جانبه ی اجتماعات روستایی است، به گونه ای که وجود تنوع در اقتصاد روستا، لازمه ی دست یابی به توسعه ی پایدار روستایی عنوان می شود. تحقیق حاضر با هدف تبیین دلایل پایداری/ناپایداری جمعیتی سکونتگاههای روستایی شهرستان مشهد، با استفاده از رویکرد متنوع سازی فعالیت های اقتصادی به انجام رسیده است. روش به کار رفته، پس رویدادی (علی- مقایسه ای) است و بین دو گروه از روستاهای پایدار و ناپایدار جمعیتی، فرضیه ی تحقیق مورد آزمون قرار می گیرد. ابزار اصلی تحقیق، پرسشنامه ی خانوار و آبادی بوده است. نتایج به دست آمده از سیصد و هشتاد خانوار و چهل و یک آبادی، نشان می دهد که وجود «تنوع در فعالیت های اقتصادی» سکونت گاههای روستایی شهرستان مشهد بر «پایداری جمعیتی» اثر مثبتی دارد، که عمدتا ناشی از وجود تنوع در فعالیت های اقتصادی بخش غیر کشاورزی است. در واقع تنوع در فعالیت های بخش کشاورزی، اثر چندانی در پایداری جمعیتی سکونت گاههای روستایی شهرستان مشهد ندارد که دلیل آن پدیده ی خشکسالی و درآمد اندک ناشی از آن می باشد.
ملخص الجهاز:
پیشینه و مبانی نظری تحقیق مطالعات انجام شده درزمینه ی متنوع سازیفعالیت های اقتصـادیدرنـواحیروسـتاییدر سطح بین المللیعمدتاتوسط بخش توسعه ی روستاییبانک جهانیازسال ١٩٩٥بـه بعـددر کشورهایجهان سوم ،انجام گرفته است که به طوراجمال درجدول (١)آورده شده است .
مطالعات صورت گرفته بیانگراین موضوع است که سکونت گاههایروستاییسراسـردنیـا برایحفظ بقاوپویاییگزینه ایجزمتنوع سـازیفعالیـت هـای اقتصـادیندارنـد،بـه طـور خلاصه میتوان محورهایاساسیموردتأکیددرمطالعات ،درارتباط بـانقـش تنـوع بخشـی فعالیت های اقتصادیدرتوسعه ی نواحیروستاییرادرقالب مواردزیرمطرح نمود: ١.
روش تحقیق دردانش هایاجتماعی-انسانیامکان ایجاداکثردگرگونیهایلازم درپدیـده هـایمـورد مشاهده به منظورشناخت بهترآنها-همانندآنچه دردانـش هـایطبیعـیصـورت مـیگیـرد- وجودندارد،به عنوان مثال این تحقیق که به دنبـال پایدارسـازیجمعیـت منـاطق روسـتاییاز طریق رویکردمتنوع سازیفعالیت های اقتصادیمیباشد،به طورمسلم نمیتوان دربخشـیاز جامعه فعالیت های اقتصادیمتنوع راایجادنمودتااثرات آن برپایداریجمعیت رامشـاهده و بررسیکرد.
موقعیت آبادیهای نمونه به تفکیک مهاجر فرست و مهاجرپذیر در شهرستان مشهد / یافته های تحقیق ازآن جاکه دراین تحقیق متغیروابسـته ;موازنـه جمعیتـی;اسـت ،وروسـتاهایناپایـدار جمعیتیدارایموازنه ی منفیجمعیتیاند،لذابه متغیروابسته (پایداریجمعیت براساس موازنـه - یجمعیتی)رتبه ای اختصاص داده شده است ،به طوریکه به پایدارترین روستاینمونـه رتبـه ١وبه ناپایدارترین روستاینمونه رتبه ٤١تعلق گرفت .
- باتوجه به این که میانگین رتبه ی تنوع فعالیت هادرروستاهایپایـدارجمعیتـی١٤.
همچنین ازآن جاکه سطح معناداریبه دست آمده درایـن آزمـون کمتـراز٠٠٥(٠٠٤٨=sig) است بنابراین میتوان گفت که نتیجه ی به دست آمـده قابلیـت تعمـیم بـه جامعـه ی آمـاریرا داراست .
نتیجه گیری بررسیساختاراقتصادینواحیروستاییکشوروبه دنبال آن شهرستان مشهد،گویایایـن مطلب است که :کشاورزیمحوراساسیتأمین معیشت بـه شـمارآمـده ومتأسـفانه دراغلـب برنامه هایتوسعه نیز،مهمترین وتنهارکن اقتصادیروستاهاراشامل میشود.