خلاصة:
حمایت از صاحبان ابداعات و خلاقیتهای فکری که از آن به حقوق مالکیت فکری یاد میشود بهعنوان یک ضرورت در زمینههای فناوری و هنری از 140 سال قبل شروع و با پیشرفت صنعت و توسعه تجارت به انواع و اشکال آن و خطرهایی که نقض این حقوق ایجاد میکند افزوده شد، بهطوریکه هماکنون علاوهبر قوانین داخلی کشورها، یک سازمان بینالمللی به نام سازمان جهانی مالکیت فکری (وایپو) (زیرمجموعه سازمان ملل متحد) با 24 کنوانسیون بینالمللی تحت پوشش و یک موافقتنامه مهم بینالمللی در چارچوب سازمان جهانی تجارت به نام موافقتنامه جنبههای تجاری مالکیت فکری برای تبیین موارد و اشکال و نیز مبارزه با نقض یا ناقضین این حقوق ایجاد شده است. این مقاله بهصورت یک مطالعه توصیفی تهیه و با مراجعه به سایتهای نشریه سازمان جهانی گمرک، سازمان جهانی مالکیت فکری، سازمان جهانی تجارت، پلیس بینالمللی، قانون امور گمرکی (مصوب 1350) و تجربیات شخصی در طول دوره خدمت در گمرک مطالب استخراج و با هدف نشان دادن گستردگی بالای موضوع، دارا بودن جوانب مختلف و تبیین آن و ذکر ریوس مطالب برای آموزش و مطالعات تکمیلی، جمعبندی و پیشنهادهایی برای افزودن موادی به قانون امور گمرکی ارایه شده است. این مطالعه نشان میدهد گرچه کشور ما برای حمایت از حقوق مالکیت فکری قانون ثبت مارک تجاری و اختراعات را در سال 1310 و همچنین قانون حمایت از مولفین، مصنفین و حقوق هنرمندان را در سال 1349 به تصویب رسانید و علاوهبر آن در آذر ماه 1338 به کنوانسیون پاریس و در فروردین ماه 1381 به کنوانسیون سازمان جهانی مالکیت فکری ملحق شد، ولی عملا بهای لازم برای مبارزه با این پدیده خطرناک بهویژه در قانون امور گمرکی با توجه به اینکه نقض این حقوق به هنگام تردد کالا در مرزها و در گمرکات قابل تشخیص و اقدام لازم است، داده نشده و بنابراین بدون ورود به ماهیت کنوانسیونهای مربوطه پیشنهادهایی ازنظر شکلی برای افزودن موادی به قانون امور گمرکی (با اقتباس از مدل قانونی نشریه سازمان جهانی گمرک) داده شد.
Supporting innovations and intellectual creativities owners that called
"Intellectual Property Rights" as a necessity in the fields of technology and art began 140 years ago and with industry and business development، the more its types and forms and the more risks of violating the rights so now in addition to civil laws of countries، an international organization called "WIPD (World Intellectual Property Database-subset of the United Nations) has been created which have 24 International Convention Coverage and an important international agreements within the WTO called TRIPS (Trade-Related aspects of International Property Rights) to explain the cases and forms and to combat violations or violators of these rights. The paper is a descriptive study and has been written based on narrative review and visiting the WCO، WIPO، WTO، INTERPOL sites and according to Customs Act (enacted 1971)، and personal experiences during service in Customs Department، issues have been gathered and with the intention of demonstrating the scope of the issue with various aspects and its explanation، the outline for training and complementary studies، conclusion and recommendations for adding Articles to the Customs Act has been presented. This study shows that although our country approved "Registered Trademarks and Patents Act" to support intellectual property rights in 1931 and ratified "Copyright Act" in 1970 and in addition، acceded to "Paris Convention" in December 1959 and "WIPO Convention" in March 2002. but actually this dangerous phenomenon has been neglected especially by "Customs Act" regarding the violation of these rights when crossing goods from borders and customs، necessary actions should be taken and therefore regardless the nature of the relevant conventions، recommendations on adding some Articles to Customs Act (mostly borrowed from WCO Model) have been taken procedurally.
ملخص الجهاز:
گمرک ایران و حقوق مالکیت فکری سید محمود بهشتیان* تاریخ دریافت 90/2/10 تاریخ پذیرش 90/4/21 {IBحمایت از صاحبان ابداعات و خلاقیتهای فکری که از آن به حقوق مالکیت فکری یاد میشودبهعنوان یک ضرورت در زمینههای فناوری و هنری از 140 سال قبل شروع و با پیشرفت صنعت وتوسعه تجارت به انواع و اشکال آن و خطرهایی که نقض این حقوق ایجاد میکند افزوده شد،بهطوری که هماکنون علاوه بر قوانین داخلی کشورها،یک سازمان بینالمللی به نام سازمان جهانیمالکیت فکری(وایپو){o1o}(زیرمجموعه سازمان ملل متحد)با 24 کنوانسیون بینالمللی تحت پوشش ویک موافقتنامه مهم بینالمللی در چارچوب سازمان جهانی تجارت به نام موافقتنامه جنبههایتجاری مالکیت فکری برای تبیین موارد و اشکال و نیز مبارزه با نقض این حقوق ایجاد شدهاست.
بنابراین ملاحظه میشود که سازمان جهانی تجارتبهطور کامل سازمان جهانی مالکیت فکری و معاهدات زیرمجموعه آنکه درواقع برقراری یک نوع حقوق خصوصی است و از منافع و حقوق مخترعان و مبتکران فکری حفاظت میکندرا به رسمیت میشناسد و بیشتر از جنبههای اجرایی این حقوق بهویژه هنگام تردد کالا در مرزها(نحوه اقدامات گمرک و دیگر سازمانهای کنترلی مربوطه درخصوص حقوق مالکیت فکری)نگرانی دارد و مقرراتی را وضع میکند.
پرسشی که در اینجا مطرح میشود این است که آیا با وجود پذیرش کنوانسیون وایپو وزیرمجموعههای آن از سوی ایران،نیازی به اصلاح قانون امور گمرکی و تدوین مقررات بیشتروجود دارد؟پاسخ این است که بعضی از کنوانسیونها پس از ترجمه و پذیرش توسط مجلسشورای اسلامی،مستقیما به صورت قانون درآمده و آماده برای اجرا هستند،ولی برخی دیگربه صورت استانداردها و دستوراتی است که باید توسط کشور عضو به صورت مواد قانونیدرآمده و اجرا شود،کنوانسیونهای مالکیت فکری از نوع دوم میباشند.