خلاصة:
ارتباطات گسترده در شاهنامه ایجاب می کند از وجوه گوناگون به این ارتباطات نگاه کنیم. تراژدی با توجه به تعریف آنکه مرگ انسان ایده آل و نیک و مثبت داستان است که از بهروزی به تیره روزی می افتد، این سوال را در ذهن می آورد که ارتباطات انسانی چگونه پیش می رود که مرگ این انسان را موجب می شود. از آنجایی که در سرزمین آرمانی ایران ارتباطات بر مبنای خرد شکل می گیرد پس چگونه است که تراژدی ها به وقوع می پیوندند. در این مقاله با توجه به نظریه های مختلف ارتباطاتی و مولفه های ارتباط انسانی تراژدی ایرج بررسی می شود و به این سوال پاسخ می دهد که غیر از ارتباطات انسانی چه عوامل دیگری در شکل گیری تراژدی موثر هستند. در این مقاله پژوهشگران به این نتیجه دست می یابند که غیر از خرد عوامل دیگری نیز در شکل دهندگی ارتباطات انسانی موثر است. عواملی که ارتباط را می تواند به سمت تعاملی یا تقابلی پیش ببرد و پله پله قطعه های یک تراژدی را تکمیل کند. در این نوشتار از روش اسنادی و تحلیل محتوای کیفی و کمی استفاده شده و جامعه آماری، 177 بیت داستان ایرج از شاهنامه جوینی است.
ملخص الجهاز:
"در این داستان چند نکته حائز اهمیت است: موقعیت بهتر، سهم نابرابر، موقعیت خطرناکتر فرزندان فریدون در نامهای به پدر به سهم نابرابر در تقسیمبندی و تبعیض او اشاره میکنند: سه فرزند بودت خردمند و گردندیدی هنر با یکی بیشتریکی را دم اژدها ساختییکی تاج بر سر به بالین تونه ما زو به مام و پدر کمتریم بزرگ آمده نیز پیدا ز خردکجا دیگری زو فرو برده سریکی را به ابر اندر افراختیبدو شاد گشته، جهانبین توکه بر تخت شاهی نه اندر خوریم (شاهنامه، همان: 440-439، ش351و355) حس محرومیت و سرکوبشدگی در سلم، موقعیت خطرناک ایرج را در ذهن متبادر میکند.
بجنبید مرسلم را دل زجایدلش گشت غرقه به آز اندروننبودش پسندیده بخش پدر دگرگونهتر شد به آئین و رایپر اندیشه بنشست با رهنمونکه دادش به کمتر پسر تخت زر (شاهنامه، همان: 433، ش310 ـ 308) در جای دیگر سلم به تور با اشاره به ستم پدر برخودشان میگوید: سزد گر بمانیم هر دو دژم کزین سان پدر کرد بر ما ستم (شاهنامه،همان: 435-434، ش323) تور در صحبت با ایرج به موقعیت بهتری که با بیعدالتی (به زعم خودشان) نصیب او شده است؛ اشاره میکند و میگوید: بدو گفت تور ار تو از ما کهیتو را باید ایران و تخت کیانچنین بخششی کان جهانجوی کرد چرا برنهادی کلاه مهی؟مرا بر در ترک بسته میانهمه روی کهتر پسر روی کرد (شاهنامه،همان: 461، ش501، 503 و 506 ( پاسخ فریدون به پسران و سوگیری آنها فریدون شاه سرزمین آرمانی است و وظیفه دارد که سرزمین آرمانی را در برابر مسائل حفظ کند."