خلاصة:
انقلاب اسلامی از منظرهای گوناگون بر جامعهی ایران تاثیر گذارد.
شاید بتوان گفت که انقلاب اسلامی و تحول ناشی از آن بر نظام
حقوقی بیش از سایر بخشهای اجتماعی تاثیر نهاد. دراین رهگذر, ابتدا
نیاز داریم به نظام حقوقی پیش از انقلاب نظری اجمالی بیفکنیم. ارزیابی
این نظام, از دیدگاه ساختاری؛ شکلی و ماهوی. برای شناخت فلسفهی
حقوقی انقلاب اسلامی و رویکردهای پس از پیروزی و موثر در
دگرگونی نظام حقوقی اجتناب ناپذیر است. آثار انقلاب بر نظام حقوقی
ایران در سه بخش می تواند مورد توجه قرار گیرد. نخست
دگرگونیهای ساختاری از نظر نهادهای نوینی که تاسیس و نهادهایی
اصلاح هنجارهای پیشین حقوقی و آفرینش هنجارهای نوین به ویژه بر
مبنای فقه پویای شیعه است.
ملخص الجهاز:
"تحلیل روند دگرگونی نظام حقوقی از منظر ماهوی با به ثمر نشستن انقلاب مشروطه،نخستین قانونی که نوشته شد،تا براساس آن مجلس شورای ملی تشکیل گردد و زمینهی تدوین قانون اساسی را فراهم کند،نظامنامهی انتخاباتی بود که به رغم اشکالات آب،باب قانونگذاری و حرکت بر مدار قانون را در این کشور باز کرد5.
در این دوره فقدان تعارض با قواعد شرعی کفایت مینمود و بدینسان قانونگذار عرفی به مثابه نهادی همعرض شرع در وضع هنجارهای حقوقی مطرح شد و قیود شرعی این نهاد عرفی در سال 1304 نیز قانون مجازات عمومی از تصویب مجلس شورای ملی گذشت و برای نخستین بار تعاریف جدید جرم و مجازات و برابری افراد در مقابل قانون در این قانون مورد استفاده قرار گرفت.
از این منظر،در این دوره،دو گروه از قوانین را در نظام حقوقی میتوان شناسایی نمود:قوانینی که آموزههای فقهی را به کنار نهادند مانند قانون مجازات عمومی مصوب سال 1352 که نمونهای کامل در این زمینه است و مواردی چون مواد 51 و 52 در باب مرور زمان کاملا با قواعد شرعی تعارض داشتند.
همچنین ساختار نظام حقوقی کشورمان در این دوره از فقدان مرجع صیانت از قانون اساسی به منظور تضمین عدم مغایرت قوانین مصوب مجلس شورای ملی سابق با قانون اساسی مشروطیت و متمم آن و مرجع قضایی برای رسیدگی به دعاوی اداری نیز رنج میبرد و متاسفانه نظام حقوقی پیش از انقلاب توان پاسخگویی به این نیاز را نداشت.
پس از انقلاب اسلامی،این دغدغه وجود داشت که در صورت تجاوز مقامهای اجرایی از قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و حدود مقرر توسط قانونگذار چه باید کرد؟اصول 12610،17011و 17312قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پاسخهای مطلوب به این دغدغه بودند."