خلاصة:
این نوشتار حاصل پژوهشی میدانی از بازارچه های مرزی سردشت و پیرانشهر در استان آذربایجان غربی است که با استفاده از روش کمی و کیفی صورت گرفته است. در این مقاله سعی شده است با رویکرد جامعه شناختی- اقتصادی میزان اثر گذاری بازارچه های مرزی به عنوان یک پدیده اقتصادی بر متغیرهای رفاهی و اجتماعی مورد ارزیابی قرار بگیرد. روش انجام این تحقیق در بخش نظری، کتابخانه ای و اسنادی و در بخش عملی، پیمایشی می باشد. در این بررسی دو بازارچه «کیله» و «تمرچین» به عنوان نمونه انتخاب شده اند تا بررسی دقیق روی آن ها انجام بگیرد. در نهایت با بررسی عمقی مسئله نتایج و دستاوردهای زیر حاصل شده است: - فعالیت بازارچه های مرزی باعث ایجاد اشتغال مستقیم و غیر مستقیم، همچنین تحرک شغلی مرزنشینان گردیده که سهم اشتغال غیر مستقیم به مراتب بیشتر از اشتغال مستقیم می باشد. همچنین فعالیت بازارچه های مرزی باعث افزایش درآمد مرزنشینان گردیده است که در این میان درصد کمی بیشترین درآمد و سهم اکثریت به مراتب کمتر می باشد. - استقرار بازارچه و ایجاد اشتغال برای ساکنین مرزنشین نتوانسته از خیل عظیم مهاجران روستایی به شهر بکاهد اما از اقتصاد غیر رسمی در این منطقه تا حد زیادی کاسته است. - بازارچه مشترک مرزی تاثیر شگرفی در تامین مایحتاج نیازهای ساکنین مرزنشین نداشته و کالاهای مبادله شده عمدتا رویکرد فرا استانی و فرا منطقه ای دارند. - فعالیت و استقرار بازارچه ها در منطقه هر چند توانسته اند دربسیاری از متغیرهای رفاهی بهبود نسبی ایجاد کنند اما در زمینه فراغت نتوانسته اند اثر مثبتی بر جای بگذارند به طوری که بعد از استقرار بازارچه از میزان فراغت پاسخگویان کاسته شده است. - علیرغم اینکه بازارچه ها توانسته اند حداقل امنیت نسبی از لحاظ اقتصادی در منطقه ایجاد کنند، متاسفانه ایجاد و رونق بازارچه ها نتوانسته اند به شاخص های امنیت اجتماعی در منطقه کمک شایانی بکنند.
ملخص الجهاز:
"بر همین اساس در تحقیق حاضر،عملکرد بازارچههای مشترک مرزی،مورد بررسی قرار گرفته که بر اساس بررسی مذکور،به مجموعه سؤالات زیر پاسخ داده میشود:بازارچههای مشترک مرزی چه نقشی دروضعیت رفاهی مردم منطقه ایفا نمودهاند؟آیا تأسیس این بازارچهها تأثیر مثبت برمتغیرهای اقتصادی-رفاهی(اشتغال،درآمد،تأمین کالاهای مورد نیاز،تغذیه،بهداشت،اوقات فراغت،مسکن،محیط،امنیت اقتصادی-اجتماعی)داشتهاند؟آیا بازارچههایمرزی در جلوگیری از مهاجرت ساکنان این مناطق موفق بودهاند؟بازارچههای مشترکمرزی چه اثراتی بر جلوگیری و کاهش اقتصاد غیر رسمی داشتهاند؟آیا بازارچههایمشترک مرزی در کاهش تنش سیاسی و ایجاد امنیت اجتماعی و اقتصادی تأثیر مثبتیداشتهاند؟آیا کالاهای وارده به بازارچه،نیازهای مردم منطقه را تأمین میکنند یا رویکردفرا استانی و فرا منطقهای دارند؟ &%04510TJOG045G% اهداف تحقیق: موضوع این تحقیق،بررسی جامعهشناختی-اقتصادی بازارچههای مشترک مرزیاست.
هر چند تاکنون چندین کتاب،مقاله و پایاننامه در مورد مرزها،نقش وعملکرد آنها نوشته شده است و آثار چندی نیز پیرامون بازارچههای مرزی و نقش آنهادر توسعه اقتصادی مناطق،منتشر گردیده است،اما در اینباره و از رویکرد جامعه-شناسی اقتصادی،تاکنون تحقیقی صورت نگرفته و این پژوهش در نوع خود به عنوانپیشینی در این زمینه محسوب میگردد.
اما بر اساس نظریه مکانهای مرکزی،که مفاهیم مرز مناطق،عدم تعادل بین مراکز ونواحی دور از آنها با یکدیگر را تبیین میکند با بررسی اجمالی منطقه مورد بررسی درمقایسه با مناطق مرکزی کشور شاخصهای عمدهای از جمله انزوای جغرافیایی،دوریاز قطبهای صنعتی-اقتصادی،قرار گرفتن در حاشیه و پیرامون و همچنین توسعهنیافتگی در ابعاد مختلف اجتماعی،سیاسی،اقتصادی و فرهنگی نسبت به مناطق مرکز کشور مشاهده گردید که همین امر اشاره به ناکامی این نظریه در ارتباط با فعالیتبازارچهها در راستای تعادل بخشیدن به توسعه منظم در این منطقه دارد."