خلاصة:
یکی از سنتی ترین و پرمحتواترین آیین های عزاداری، که در نقاط مختلف کشور و با تاثیر از شرایط فرهنگی و اقلیمی خاص مناطق مختلف اجرا می شود، مراسم نخل برداری است که با مفهوم تشییع پیکر مقدس سیدالشهدا (ع) در روز عاشورا برگزار می شود. هدف اصلی این مقاله، بررسی چگونگی انجام مراسم آیینی نخل برداری روز عاشورا در شهر فردوس از دیدگاه مردم شناختی است. چارچوب نظری با استفاده از نظریه نظریه پردازان مکاتب کارکردگرایی، اشاعه گرایی، تطورگرایی، ساختارگرایی و کنش متقابل نمادی شکل گرفته است و روش این پژوهش، میدانی و با تکنیک، مشاهده، مصاحبه می باشد و از اسناد و مدارک استفاده شده است. نتیجه مطالعه بیانگر آن است که با توجه به پراکندگی و اشاعه آیین نخل برداری در ایران، این آیین می تواند موضوع یک تحقیق مردم شناختی جامع قرار بگیرد.
ملخص الجهاز:
"نحوه اجرای مراسم نخلبرداری این نخل تر کز آتش جانسوز تشنگی#دود از زمین رسانده به گردون،حسین توست (محتشم کاشانی) مردم شهر فردوس،ارادت خاصی به ائمه اطهار به ویژه حضرت سید الشهدا(ع) دارند و همه ساله ایین سوگواری سید الشهدا و یاران باوفایش را در روز عاشورا با انجام آیین نخلبرداری توسط هیأتهای مذهب حسینی سادات،فاطمیه،موسی بن جعفر،ابو الفضلی،جواد الائمه و طفلان مسلم را به اوج خود میرسانند.
استفاده از ابزار نمادین(نخل)در مراسم عزاداری روز عاشورا در فردوس،مفاهیم خاصی در درون خود دارد که میتوان گفت نمادهای نخل و آیین نخلبرداری با تقدس واقعه کربلا پیوند خورده است.
قیومی یکی از اعضای هیأت امنای هیأت موسی بن جعفر(ع)فردوس در مورد فلسفه نخلبرداری در فردوس معتقد است:«از آنجایی که قبل از زلزله سال 1347 فردوس،شهر قدیم دارای پنج محله بوده و چون نخلها در روز عاشورا در یک مکان جمع میشدهاند این امر نشانه وحدت و اتحاد مردم محلات مختلف فردوس بوده است»(ارتباط شخصی،3 اردیبهشت 1390).
اوج زیباشناختی در ساخت و نحوه آراستن نخل را میتوان در مراسم آیینی نخلبرداری روز عاشورا در فردوس ملاحظه کرد که این اوج زیباشناختی،از طبیعت، باورهای باستانی و مذهبی الهام گرفته است.
جوانها هنگام بستن نخل در شب و صبح عاشورا به صورت گروهی برای دیدن نخلها از یک هیأت به هیأت دیگر میروند و این باهم بودن و باهم صحبت کردن آنها موجب بوجود آمدن آرامش روانی در بین آنها میشود.
عدهای دیگر به خاطر اینکه اخلاص خود را به امام حسین(ع)نشان دهند با پای برهنه و با چهرههای گلاندود در مراسم نخلبرداری شرکت میکنند،که این امر موجب تخلیه هیجانی در آنها میشود."