خلاصة:
هر چند اصطلاح بینامتنی در دهههای اخیر مطرح شده است، اما این پدیده با همهی انواع خود از دیرباز در ادبیات اسلامی کاربرد داشته است. شایعترین نوع این پدیده، کاربرد آیات، واژگان و معانی قرآنی یعنی اقتباس در آثار ادبی است. ادیبان و شاعران معاصر نیز به این امر بیتوجه نبودهاند. یکی از شاعران معاصر عرب که از مضامین و واژههای قرآنی بسیار سود جسته و جایگاه ویژهای را در این عرصه به خود اختصاص داده است، بدوی جبل شاعر سوری، متولد 1903م است. از جمله دلایل جایگاه ویژهی وی، میتوان به آشنایی او با قرآن کریم در کودکی و تسلط بر آن اشاره کرد. البته این تنها دلیل استفادهی وی از واژگان و مضامین قرآنی نیست؛ شاید عامل اصلی، آن باشد که وی خواست تا در جو خفقانی که میزیست، حقایق را با استفاده از آیات قرآنی به صورت رمز و نماد روشن سازد و به علاوه، آن معنویت از دست رفته را به جامعه بازگرداند و شعر خود را با بهترین واژگان که همان واژههای قرآن است، مزین نماید. این تحقیق بر آن است تا ضمن تعیین موارد کاربرد واژههای قرآنی، این موارد را نیز بررسی و تحلیل نماید. قابل ذکر است که در این خصوص مطالعاتی صورت گرفته و به چاپ رسیده است و این تحقیق میتواند تکملهای برای آن مطالعات یا نگرشی دوباره و جدید به موضوع باشد .
ملخص الجهاز:
فصلنامهی لسان مبین(پژوهش ادب عربی) (علمی – پژوهشی) سال سوم، دورهی جدید، شمارهی ششم، زمستان 1390 بینامتنی لفظی شعر بدوی جبل با قرآن کریم دکتر محمدعلی سلمانی مروست استادیار دانشگاه یزد علی اصغر یاری دانشجوی دورهی دکتری دانشگاه اصفهان راضیه قاسمیان نسب دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه اراک چکیده هر چند اصطلاح بینامتنی در دهههای اخیر مطرح شده است، اما این پدیده با همهی انواع خود از دیرباز در ادبیات اسلامی کاربرد داشته است.
یکی از شاعران معاصر عرب که از مضامین و واژههای قرآنی بسیار سود جسته و جایگاه ویژهای را در این عرصه به خود اختصاص داده است، بدوی جبل شاعر سوری، متولد 1903م است.
البته این تنها دلیل استفادهی وی از واژگان و مضامین قرآنی نیست؛ شاید عامل اصلی، آن باشد که وی خواست تا در جو خفقانی که میزیست، حقایق را با استفاده از آیات قرآنی به صورت رمز و نماد روشن سازد و به علاوه، آن معنویت از دست رفته را به جامعه بازگرداند و شعر خود را با بهترین واژگان که همان واژههای قرآن است، مزین نماید.
org) تألیف عصام شرتح که در یک فصل به بررسی اقتباسهای بدوی جبل از قرآن کریم و منابع دینی و اثر پذیری وی از تصوف در شعر خود پرداخته و اشارهای نیز به بینامتنی قرآنی نموده است؛ اما آن اشارهایست کوتاه و بدون نتیجهگیری در این خصوص.
در میان این بازتابهای شعری، قدرت شاعر را میبینیم که سعی در تقلید از سبک و سیاق قرآن دارد و میبینیم که چگونه مضامین را در قالبی جدید و هماهنگ با زمان خود ریخته و به خواننده نمایانده است؛ علاوه بر آن، وحدت هر دو متن شعری و قرآنی را در دیدگاه و دلالت حفظ کرده است.