بررسی محتوا و ساختار «ترسل اسفزاری» مقالة

مؤلف: مدبری، محمود ؛ صرفی، محمد رضا ؛ بصیری، محمدصادق ؛ جهادی، سید امیر ؛

متن شناسی ادب فارسی پاییز 1391 - شماره 15 ، العلمية - البحثية (Ministry of Science/ISC (‎24 صفحة - من 1 إلی 24 )

الکلمات المفتاحية: ساختار ترسل دوره تیموری اسفزاری کتابت و انشا letter Timurid period epistolary Esfazari Writing structure سلطان فارسی اخوانیات کتابت کتاب دعایی ادبی

fa en

خلاصة:

یکی از بزرگان دوره تیموری معین الدین محمد زمجی اسفزاری هروی، منشی، شاعر، خوشنویس و مورخ مشهور است، که از او آثاری برجسته به جا مانده است. از تالیفات این نویسنده دوره تیموری تنها کتاب روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات به چاپ رسیده و سایر آثار او در غبار زمان به دست فراموشی سپرده شده است. از آثار شایان توجه او «ترسل» است. این اثر مشتمل برمقدمه، چهار منشا و یک خاتمه است و از جمله آثاری است که از همان زمان تالیف و در عصر خود مولف به شهرت و قبول عام رسیده، در ابتدای اثر نویسنده باختصار به بیان مبانی و موازین نظری ترسل و کتابت می پردازد و در ادامه نامه هایی را که در طول دوران دبیری اش از جانب سلطان حسین بایقرا به رشته تحریر در آورده، می آورد. انواع گوناگونی از نامه های رسمی و غیر رسمی در اثر آمده که می توان به گونه های زیر اشاره نمود: امثله، مناشیر، فرمان ها، نشان ها، سلطانیات، اخوانیات، عرضه داشت ها، اجوبه و.... اسفزاری کوشیده که اثر وی هم جامع مکتوبات عصر تیموری باشد و هم اینکه نمونه و الگویی برای کاتبان به دست دهد و شاید به همین علت باشد که «ترسل» از قبول عام برخوردار شده است. سبک اثر فنی و مصنوع است و ساختارهای مکاتیب «ترسل» شباهت بسیاری به ساختارهای رایج در میان سایر مترسلان دوره تیموری و پیش از او دارد، جز آنکه برخی نمونه مکتوبات مانند کتابه، وقفنامه، مقدمه نویسی، قبر نوشته، تسلیت نامه، اسئله و... در این اثر به چشم می آید که باعث شده این اثر صرفا در برگیرنده مکاتیب حکومتی چون نشان ها، منشورها و سلطانیات نباشد؛ چیزی که در میان آثار معاصران اسفزاری چندان مسبوق به سابقه نیست. نگارندگان مقاله حاضر برآنند تا ضمن معرفی محتوایی اثر اسفزاری، به بیان نظرات او در باب کتابت و دبیری و بررسی ویژگی های ساختاری اثر بپردازند.

ملخص الجهاز:

این اثر مشتمل بر مقدمه،چهار منشأ و یک خاتمه است و از جمله آثاری است که از همان زمان تألیف و در عصر خود مولف به شهرت و قبول عام رسیده،در ابتدای اثر نویسنده باختصار به بیان مبانی و موازین نظری ترسل و کتابت می‌پردازد و در ادامه نامه‌هایی را که در طول دوران دبیری‌اش از جانب سلطان حسین بایقرا به رشتۀ تحریر در آورده،می‌آورد. در این مقاله هدف نگارندگان بیان جریان ترسل و انشا در ادب فارسی یا دورۀ تیموری و یا قیاس اثر مذکور با آثار مشابه متقدم و متاخر نیست؛بلکه نویسندگان مقاله کوشیده‌اند که ابتدا به شکل مختصر اطلاعاتی دربارۀ ترسل و انشاء در دوره تیموری و شرح احوال معین الدین اسفزاری بیان کنند و در ادامه به بررسی دقیق و کامل محتوایی اثر و ویژگی‌هایی ساختاری«ترسل»بپردازند،از آن روی که اثر مزبور جزء یکی از متون ارزنده و در عین حال ناشناختۀ دوره تیموری است که تاکنون بررسی و تصحیح نشده است و حائز اهمیت تاریخی و ادبی خصوصا در حوزۀ کتابت و انشا است. اسفزاری در فصل اول منشا چهارم بر کتب برخی از معاصران خویش مقدمه نوشته است که از جمله می‌توان به این مقدمه‌ها اشاره نمود که عمدۀ آنها به طریق براعت استهلال از موضوع اصلی کتاب مورد بحث سخن به میان می‌آورند: «مقدمه کتاب مناسک از تالیف میرزا کجک»که شکلی مفصل و مبسوط دارد و یا دیباچۀ کتاب دیگری به نام«کتاب تذکره در نجوم»این مکتوبات مفصل و مطنب بوده و گویا اسفزاری به لحاظ مهارت در کتابت و انشاست که به نگارش آنها اهتمام ورزیده است.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول