خلاصة:
هدف این پژوهش، آزمون پولی بودن پدیده تورم در اقتصاد ایران و شناسایی عوامل موثر بر تورم از طریق برآورد دو الگوی اقتصادسنجی متفاوت و در دوره زمانی ای معادل نیم قرن یعنی سال های 1338-1387 (1960-2009) است. بنابراین پژوهش حاضر ضمن هدف قرار دادن اثر مستقیم حجم پول و نقدینگی بر تورم در قالب نظریات مکتب پولی، به بررسی و شناسایی سایر عوامل موثر بر تورم مانند تولید ناخالص داخلی، نرخ ارز در بازار موازی ارز، شاخص قیمت کالاهای وارداتی، نرخ بهره داخلی، نرخ بهره خارجی و درآمدهای نفتی می پردازد، تا درجه اهمیت و نقش این عوامل را در شکل گیری فشارهای تورمی برآورد نماید. ضمنا در پژوهش حاضر به منظور بررسی روابط بین متغیرهای مذکور و سطح عمومی قیمت ها، دو مدل اقتصادسنجی متفاوت، برآورد می شود. آزمون های پایایی بر روی متغیرها نشان می دهد که با مجموعه ای از متغیرهای I(0) و I(1) روبرو می باشیم، لذا جهت برآورد این نوع الگوها از روش خودتوضیح با وقفه های گسترده (ARDL) استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که 1- بین تورم و حجم نقدینگی در اقتصاد ایران رابطه مثبت و معناداری وجود دارد ولی این رابطه یک به یک نیست. 2- پدیده تورم در اقتصاد ایران صرفا یک پدیده پولی نیست. 3- افزایش حجم نقدینگی یکی از عوامل مهم ایجاد تورم در اقتصاد ایران است، ولی مهم ترین عامل نیست. 4- غیر از حجم نقدینگی عوامل مهم و تاثیرگذار دیگری مانند تولید ناخالص داخلی، شاخص قیمت کالاهای وارداتی، نرخ بهره داخلی، نرخ بهره خارجی و درآمدهای نفتی در ایجاد تورم موثرند.
ملخص الجهاز:
تعـداد وقفـه - های بهینه هر یک از متغیرهای توضیح دهنده نیز با توجه به حجم نسبتا کـم نمونـه توسـط ضـابطه شوارز – بیزین (SBC) محاسبه شده است ، زیرا که ضابطه مذکور در تعداد وقفه ها صرفه جـویی میکند، بر این اساس نتایج روش ARDL بر اسـاس ضـابطه SBC در جـدول شـماره(١) ارائـه میشود، نتایج این جدول، وجود رابطه مثبت بین حجم نقدینگی و سطح تـورم در ایـران را تأییـد __________________________________________________________ 1 -Microfit جدول(١)- نتایج برآورد الگوی ARDL حاصل از رابطه پویا برای متغیر وابسته شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی Dependent variable: LP T-Ratio Standard error Coefficient Regressor 9.
بعد از تولید ناخالص داخلی، متغیر حجـم نقـدینگی (M٢) اثـری بیـشینه و مـستقیم روی شـاخص قیمـت کالاهــا و خـدمات مــصرفی دارد، حجـم نقــدینگی دارای ضـریبی معــادل ٠/٦٦ بــر روی شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی است بدین معنی که رشد حجـم نقـدینگی بـه میـزان ١٠ درصد در بلندمدت باعث افزایش سطح عمومی قیمت ها به میزان ٦/٦ درصد خواهد شد، که ایـن امر، وجود هم بستگی مثبت بین نقدینگی و سطح عمومی قیمت ها را تأیید میکند، ولـیکن نـشان از عدم وجود تناسب یک به یک بین پول و قیمت هـا دارد، بـدین معنـا کـه ١ درصـد افـزایش در حجم نقدینگی، نرخ تورم را به میزانی به مراتب کمتر افزایش میدهد کـه ایـن امـر بـا پـیش بینـی نظریه پولی تورم در تعارض میباشد.
در این مدل نیز متغیر شاخص قیمت کالاهای وارداتی، به عنوان جانشینی برای بررسی انطباق نظریه فشار هزینه ، بر رشد سطح عمومی قیمت ها __________________________________________________________ 1- Rana & Dowling 2- Bahmani-Oskooee & Malixi آزمون پولی بودن تورم و شناسایی عوامل مؤثر بر تورم در اقتصاد ایران ٦٩ وارد مدل شده است و انتظار بر آن است که این متغیر، اثر مستقیم و معناداری بر سطح عمومی قیمت ها داشته باشد.