خلاصة:
پرسش پژوهش حاضر این است که چه تعاملاتی میان بیداری اسلامی و شکلگیری امت اسلامی وجود دارد؟ لذا با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیل اسنادی و با ارائه مستندات قرآنی و روایی و ذکر شواهدی از آراء اندیشمندان و مصلحانی همانند امام خمینی+، سعی شده این مفروض اثبات گردد که میان بیداری اسلامی و وحدت امت اسلامی تعاملات راهبردی وجود دارد و از مؤلفههای اساسی تحقق همدیگر به شمار میآیند.نگارنده بر این باور است که یکی از مصادیق اساسی بیداری اسلامی توجه به آرمان وحدت مسلمانان و ایجاد امت اسلامی است؛ همچنانکه یکی از راهکارهای اسلامی و زمینهساز وحدت مسلمانان و شکلگیری امت اسلامی، آگاهیبخشی و بیدارسازی مسلمانان نسبت به آرمانها، اهداف و وظائف اسلامی است. رمز اتحاد ملل مسلمان در تحقق اسلام و پایبندی واقعی مردم و زمامداران آنها به این دین حنیف نهفته است تا به دور از هر عامل تفرقهبرانگیزی، مسیر اتحاد و همبستگی امت در پرتو مکتب توحید، هموار و مهیا گردد. البته یکی از آفات جریان بیداری اسلامی امروز، عملکرد تفرقهانگیز جریانهای افراطی سلفی وهابی است که مبارزه با چنین جریانی، اولین اقدام راهبردی در جهت تحقق آرمان وحدت امت اسلامی است.
The main inquiry of this article is what interactions are there between Islamic awakening and the formation of an Islamic ummah. Therefore applying descriptive analysis of documents and offering evidences from Quran and traditions as well as opinions of scholars and reformers such as Imam Khomeini, it has been tried to prove this assumption that there is strategic interactions between Islamic awakening and unity of Islamic ummah and they are main component for each other to be implemented. The author believes that one of the main instances of Islamic awakening is observing the aspiration of Muslim unity and an Islamic ummah; one of the Islamic ways to pave the ground for Muslim unity and formation of an Islamic ummah is to increase Muslim's awareness and alertness toward Islamic aspirations, objectives and duties. The key to Muslim's unity lies in the implementation of Islam and people's and ruler's real faith in this religion so that away from any dispersive factor the way toward unity and consolidation of ummah can be paved in the light of monotheism. However one of the threats of Islamic awakening is the extremist wahhabi's dispersive behavior. Fighting this current is the first strategic measure to implement the aspiration of a united Islamic ummah.
ملخص الجهاز:
با این وجود، تحولات اعتراضی دو ساله اخیر در این مناطق، بر ضرورت بیداری مسلمانان و اهمیت راهبردی تحقق امت اسلامی افزوده است؛ اهدافی که منابع اصیل قرآنی و روایی، به عنوان مستندات الزامآور آنها وضوح غیر قابل انکاری دارند و بسیاری از مصلحان و اندیشمندان جهان اسلام در مبارزات و تکاپوهای اندیشهای و عملی خویش این اهداف مهم را همواره در سرلوحه کارنامه خویش داشته و دنبال کردهاند.
(موثقی، 1371 و 1375) به عنوان نمونه سید جمالالدین اسلامی، تشکیل حکومت واحد در دنیای اسلام را راه حل عملی رسیدن به اقتدار ملتهای مسلمان، تجدید عظمت گذشته و تحقق دین خالص در میان امت اسلامی معرفی کرده است.
از جمله میتوان به این اصول اشاره داشت که به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم به این دو راهبرد مهم پرداختهاند: اصل 152: «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران براساس نفی هرگونه سلطهجویی و سلطهپذیری، حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرتهای سلطهگر و روابط صلحآمیز متقابل با دول غیر محارب استوار است».
اما باید به صراحت اذعان کرد که بیداری اسلامی و تحقق امت واحده اسلامی تنها در پرتو حکومت الهی و اسلامی میسر و ممکن میگردد و رمز اتحاد ملل مسلمان، در تحقق اسلام و پایبندی واقعی ـ و نه صوری ـ مردم و زمامداران آنها به این دین حنیف نهفته است تا به دور از هر عامل تفرقه برانگیزی، مسیر اتحاد و همبستگی امت در پرتو مکتب توحید، هموار و مهیا گردد.