خلاصة:
این مقاله به بررسی تاثیر دینداری بر رفتارهای جمع گرایانه در موقعیت های دوراهی اجتماعی می پردازد. یکی از عوامل موثر بر رفتار افراد در موقعیت های دوراهی اجتماعی، دینداری است، که در این مقاله با استفاده از منظر انتخاب عقلانی، تلاش شده تا تاثیر دینداری بر رفتارهای جمع گرایانه افراد بررسی شود. دو متغیر مستقل تحقیق، «دینداری»، «رفتار همیارانه مبتنی بر دین» بود. نتایج تحقیق نشان داد که رابطه دینداری با رفتارهای همیارانه در موقعیت های دوراهی اجتماعی، و نیز رابطه رفتارهای همیارانه مبتنی بر دین با رفتارهای همیارانه در موقعیت های دوراهی اجتماعی معنی دار است، و افزایش میزان دینداری باعث افزایش میزان رفتارهای همیارانه در دوراهی های اجتماعی می شود.
ملخص الجهاز:
"یکی از این عوامل،تاثیر دینداری بر رفتارهای جمعگرایانه(از منظر انتخاب عقلانی،که یکی از رویکردهای رایج در بررسی تعارض نفع فردی و جمعی در علوم اجتماعی است)میباشد که تاکنون کمتر مورد اعتنا واقع شده است؛درحالیکه گستره کارکردهای تاکیدهای دینی در جامعه ایران،اهمیت تاثیر دینداری و رفتارهای دینی بر جمعگرایی افراد را دوچندان میکند،بویژه آنکه در تمام ادیان،بسیاری از آموزههای دینی حول مراعات حقوق و کمک به دیگران است.
مسالهای که در این مقاله به دنبال پاسخ آن هستیم،این است که آیا در موقعیتهایی که در آن میان نفع فردی و جمعی تعارض وجود دارد،رفتارهای دینداران و سایر افراد تفاوتی دارد یا خیر؛ و آیا دینداری باعث افزایش رفتارهای همیارانه در این موقعیتها خواهد شد یا خیر.
با استفاده از نظر داوز(1980)،کولاک(1998)،ون لانگ و دیگران(2000)،ون وگت و دیگران(2000)،دوراهی اجتماعی را میتوان موقعیتی تعریف کرد که در آن هر کنشگر عضو یک گروه یا جامعه،در آن موقعیت با دو گزینه روبرو است و یکی از این دو گزینه را(تقریبا اجباری)باید انتخاب کند:غیرهمیارانه{P2P}(که جستجوی نفع فردی است)و همیارانه{P3P}(که جستجوی نفع جمعی،یا جستجوی نفع فردی از طریق نفع جمعی است).
علاوهبر آن،رابطه بین میزان دینداری افراد و رفتار همیارانه مبتنی بر دین آنها در موقعیتهای دوراهی اجتماعی(بجز موقعیت استخدام افراد در اداره)معنیدار است(ضریب معنیداری در موقعیت ایستگاه اتوبوس 0/000؛موقعیت زباله در پارک 0/001؛موقعیت آسفالت کردن کوچه 0/004؛موقعیت مامور گمرک 0/000؛موقعیت گذرنامه 0/003؛و (به تصویر صفحه مراجعه شود) موقعیت استخدام در اداره 0/088 است).
این میزان در برخی تحقیقات دیگر(به نقل از طالبان، 1379)نیز بالا است که به برخی از آنها اشاره میشود:در تحقیق علی اسدی و همکاران با عنوان«گرایشهای فرهنگی و نگرشهای اجتماعی در ایران»در سال 1358،62 درصد افراد در تهران به صورت منظم نماز میخواندهاند."