خلاصة:
خراسان بزرگ یکی از سرزمینهای تاریخی است که در بخش وسیعی از تاریخش به طور کامل در گستره سرزمینی ایران قرار داشته است. محدوده خراسان بزرگ در نقشه سیاسی امروز جهان، سه استان خراسان ایران، بخش اعظـم افغانستـان و قسمتهـای جنوبـی ترکمنسـتان، تاجیکستـان و ازبـکستان را در بـر می گیرد. علاوه بر این واژه هایی چون «ایران بزرگ»،« خراسان بزرگ»، «سیستان بزرگ» و «بلوچستان بزرگ» ما را به دوره ای تاریخی رهنمون خواهد ساخت که تمامی قرن نوزدهم و بخشی از قرن بیستم را در بر می گیرد. این دوره از منظر تقسیمات دوره ای ژئوپلیتیک، دوره ژئوپلیتیک استعماری نامیده می شود و مهمترین رقابت ژئوپلیتیکی این دوره که ایران بزرگ بازمانده از امپراتوری نادری و سرزمینهای تاریخی آن از جمله خراسان بزرگ را از تحولاتش متاثر ساخت، رقابت ژئوپلیتیکی بین دو قدرت بزرگ استعماری آن دوره یعنی روسیه و بریتانیا بود که به «بازی بزرگ» موسوم گردید. این مقاله با اتخاذ رویکردی تاریخی و با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی به واکاوی تاثیرات رقابت ژئوپلیتیکی بازی بزرگ بر خراسان بزرگ به عنوان یکی از سرزمینهای تاریخی ایران بزرگ پرداخته است. خراسان بزرگ به علت موقعیت جغرافیایی اش، ضعف حکومت قاجار و عـوامل تاریخـی و جغرافیایـی دیگر، بیشترین تاثیرات را از رقابت ژئوپلیتیکی بازی بزرگ پذیرفت که از مهمترین آنها، تجزیه خراسان بزرگ، تحمیل مرزهای بین المللی بر پیکره خراسان بزرگ با میراثـی از اختلافات ارضـی و مرزی، تقسیم برخی از اقوام توسط مرزهای ترسیم و تحدید شده، ایجاد کشور حائل افغانستان با کوله باری از منابع جغرافیایی تنشهای بین المللی، ترسیم مرزهای کنونی کشورهای آسیای مرکزی در ساختار تقسیمات درونی شوروی و تلاش در جهت استحاله هویتی، زبانی و تاریخی قسمتهای جدا شده از خراسان بزرگ بود. بسیاری از این مشکلات که ریشه در رقابت بازی بزرگ دارند هنوز به صورت حل نشده گریبان گیر کشورهای حاصل از تجزیه خراسان بزرگ هستند.