خلاصة:
«امنیت اجتماعی شده» را می توان یکی از نظریه های نوین امنیتی به شمار آورد که به دلیل اهمیت و اثرگذاری بالای آن در فهم و مدیریت امنیت، به گفتمانی مسلط تبدیل شده است؛ درحالی که عمده نویسندگان ایرانی مواجهه ای بومی با این مفهوم بنیادی نداشته و شاهد طرح و ترویج روایت های غربی از این اصطلاح در جامعه علمی و عملیاتی کشور هستیم. از این منظر نیز تلقی های متفاوتی از «بعد اجتماعی امنیت» گرفته تا «امنیت هدایت محور» به عنوان تفاسیر مرجع عرضه شده اند. در این نوشتار، محقق ضمن پرسش از چیستی و اصول حاکم بر «امنیت اجتماعی شده» در اسلام، مرزهای مفهومی این اصطلاح را در گفتمان علمی جامعه ایران تعریف و تحدید نموده است. افزون بر آن با استفاده از روش تفسیر موضوعی، سوره های مبارکه اعراف، یونس و صافات، تحلیل و ارکان «امنیت اجتماعی شده» در گفتمان اسلامی استنباط و معرفی شده اند. بر این اساس، از دیدگاه اسلامی، اصالت اجتماعی امنیت نقد و نفی شده، اما بنیاد اجتماعی امنیت مورد پذیرش است.
ملخص الجهاز:
"روش تحلیل انتخاب امنیت هویتمحور و مبنا قرار دادن قرآن کریم برای درک دیدگاه اسلامی، اقتضای آن دارد که در مقام «روششناسی» دقتی مضاعف صورت گیرد؛ دلیل این امر به دو رویکرد بازمیگردد: نخست، حساسیت مطالعات اسلامی که میطلبد سبک اجتهادی در مقام تحلیل و تفسیر متن مقدس اتخاذ شود؛ دوم، غلبه مؤلفههای نرمافزاری و انتزاعی بر مؤلفههای سختافزاری در امنیت اجتماعیشده مطابق با رویکرد منتخب که نیازمند استفاده از روشهای خاصی است که از قابلیت لازم برای تحلیل و برداشت معنا برخوردار باشد.
وأغرقنا الذین کذبوا با دقت در ساخت معنایی بیانشده مشخص میشود که خداوند متعال در این روایت از داستان نوح(ع) بر روی نقش بازیگران اصلی تأکید داشته و با صرفنظر از جزئیات حادثه، اصول رفتاری این بازیگران ـ و مهمتر از آن ـ اعتبار و ارزش رفتار هریک از آنها را، برای مخاطب بیان داشته است.
دیدگاه اسلامی با تحلیل آیات شریفه سوره مبارکه یونس(ع) در موضوع قوم نوح(ع) مشخص میشود که اسلام رویکرد علی را مبنا قرار میدهد، اما رابطۀ مذکور را نه بین پدیدههای امنیتی با شبکه روابط اجتماعی، بلکه بین پدیدههای امنیتی با اراده الهی تعریف مینماید.
استنتاج با توجه به ساختار هندسی هشت آیه شریفه از سوره مبارکه صافات و تأمل در سیاستهای نجاتبخش الهی میتوان چنین اظهار داشت که: اصل (3): در گفتمان اسلامی، امنیت از حیث ماهیت، هنجاری بوده و موضوع مهم آن را هویت شکل میدهد.
جمعبندی «هویت اجتماعی» بهمثابه موضوع اصلی «امنیت اجتماعیشده» مورد تأیید گفتمان امنیتی اسلام نیز است، اما در نگرش اسلامی تحت تأثیر اصالت رابطه بین خدا- انسان، «هویت» تنها میتواند «بنیاد امنیت» را شکل دهد و بر این اساس «اصالت» ندارد."