خلاصة:
درک مفهوم «طنز»، مستلزم بررسی واژهشناسی، تعریفشناسی و کارکردهای آن است. این تحقیق، با سؤال از چیستی طنز، در پی شناسایی معنی لغوی طنز و مشابهات آن، جایگاه آن در هنرها، تعریف دقیق از آن و اشکال و قالبهای موجود آن است. عناصر ذاتی یک طنز از قبیل ماهیت، هدف، کارکرد و درونمایه، باید برای کشف عمیقی از آن بررسی گردد که این نوشتار به آن پرداخته است. نگاه اجتماعی به طنز، ضرورت توجه به کارکردهای آن را اثبات میکند. سه کارکرد انتقاد، سرگرمی و سرکوب را از طنز میتوان در رابطه با مخاطب شناخت. سؤال دیگر، موضع دین اسالم در برابر کارکردهای طنز است که بر اساس «موضوعشناسی مسائل مستحدثه»، نویسنده به مطالعه تطبیقی در متون اسالمی دست زده است. وی نتیجه میگیرد که همۀ این کارکردها را با رعایت چارچوبهایی میتوان در جهت اهداف دینی به کار گرفت و هیچیک، تعارض ذاتی با هنجارهای یک رسانۀ دینی ندارد. در متون دینی اسالم، میتوان شواهدی برای تأیید این سه کارکرد و ضرورت آن برای جامعۀ اسالمی یافت.
ملخص الجهاز:
"اشاره مهم اینکه این هدف، هم در نیت و 237 دین و ارتباطات، سال پانزدهم، شمارة دوم (پیاپی34)، پاییز و زمستان 1347 معطوف به سازنده است و هم معطوف به کارکرد، یعنی طنز مطلوب باید هم حسن فاعلی و هم حسن فعلی داشته باشد.
دیگر وجه تمایز این است 637 دین و ارتباطات، سال پانزدهم، شمارة دوم (پیاپی34)، پاییز و زمستان 1347 که طنز عالوه بر به چالش کشیدن وضع موجود، به «وضع مطلوب» نیز نظر دارد و این کار با شیوههای هنری در متن آن پیاده میشود.
نویسنده، چند کارکرد را که بر اساس کارکردهای طنز میتواند از متون دینی استخراج 117 دین و ارتباطات، سال پانزدهم، شمارة دوم (پیاپی34)، پاییز و زمستان 1347 شود، ذکر کرده است که شامل: تذکر عیوب، امر به معروف و نهی از منکر، اظهار برائت از معاندان، مجازات فاسقان، ادخال سرور در قلوب مؤمنین است.
بهعالوه در کارکرد اظهار برائت و مجازات، بهوسیلۀ طنز، تربیت روحیۀ خودی در مواجهه با غیرخودی هم است که باز این تأثیر غیرمستقیم 217 دین و ارتباطات، سال پانزدهم، شمارة دوم (پیاپی34)، پاییز و زمستان 1347 است؛ یعنی موجب افزایش تنفر، انزجار در جامعۀ خودی شده و نگرش منفی افکار عمومی را نسبت به دشمنان نظام اسالمی شکل داده یا تقویت مینماید."