سیر تحول خط و زبان پارسی در قرون نخستین اسلامی مقالة

مؤلف: زاهد، فیاض ؛ ماشاءاللهی، ژامک ؛ موسوی، هدی ؛

پژوهش در تاریخ بهار 1392 - شماره 10 (‎20 صفحة - من 67 إلی 86 )

الکلمات المفتاحية: زبان عربی نهضت ترجمه زبان پهلوی ادبیات دری رنسانس ایرانی.

خلاصة:

زبان و ادبیات پارسی با وجود لهجه های گوناگون از آغاز تا ورود اعراب دچار تحولات بسیاری شد، باوجود این، ایرانیان هیچگاه زبان رسمی خود را فراموش نکرده و حتی در برخی اوقات زبان ملل مغلوب را نیز تحت تاثیر خود قرار دادند. می توان ادبیات ایران را در سه قرن نخستین هجری به سه دسته تقسیم کرد؛ ادبیات عربی، ادبیات پهلوی وادبیات دری. ادبیات دری زبان ادبی، رسمی و سیاسی ایران در دوره اسلامی است. این زبان، تکامل یافته زبان پهلوی شمالی یا پهلوی اشکانی است، و زبان مذکور بر اثر گذشت زمان وآمیزش با زبان عربی تحول یافت. با این وجود در قرون سوم و چهارم هجری، ترویج زبان پارسی و تعقیب فکر استقلال ادبی ایرانیان از دوره سامانیان را می توان ابتدای ترقی ادب فارسی در ادوار ادبی روزگار کنونی دانست. لذا نوشتاری که از نظر خواهد گذشت، متنی است آماده شده در رابطه با تحولات زبان پارسی در قرون اولیه اسلامی. این پژوهش بر آن است؛ تا با بهره گیری از منابع، نخست تحول خط و زبان پارسی را از آغاز تا قرون اولیهاسلامی، آمیزش زبان عربی و پارسی در سه قرن اولیه هجری، سپس ترقی ادب پارسی و رنسانس ایرانی در قرون ذکر شده را مورد مطالعه قرار دهد. اما هدف اصلی این مقاله پاسخ به این سئوال می باشد ؛ خط و زبان فارسی در قرون نخستین اسلامی دچار چه تحولاتی شد؟

ملخص الجهاز:

سیرتحول خط و زبان پارسی در قرون نخستین اسلامی دکتر فیاض زاهد ژامک ماشاءالهی هدی موسوی چکیده زبان و ادبیات پارسی با وجود لهجه های گوناگون از آغاز تا ورود اعراب دچار تحولات بسیاری شد، باوجود این، ایرانیان هیچگاه زبان رسمی خود را فراموش نکرده و حتی در برخی اوقات زبان ملل مغلوب را نیز تحت تأثیر خود قرار دادند. (مقدسی: 1361 ،491) زبان فارسی دری، در نیمه اول قرن «4 ق»، در سراسر ایران رواج داشت و بدین سان این نظر را تأکید می کند، که دری از دوران ساسانی(و نه فقط از زمان شکست ایران و انتقال یزدگرد سوم به خراسان)در سراسر امپراطوری ساسانی معمول بوده است. (صفا،ج1 : 1378 ،142) البته آنچه در قول علی بن حسین مسعودی نقل شده، همۀ لهجه های ایرانی در عهد ساسانی و اوایل دوره اسلامی نیست و لهجه ها و لغات دیگری هم در آن روزگار در ایران شهرت داشته و حتی برخی از آنها دارای ادبیات مکتوب بوده است. (مجهول: 16،1366) شایان ذکر است که ؛ خط و زبان پهلوی به مرور زمان دستخوش تغییراتی شد و این خط در مغرب ایران به مرور از بین رفت همانطور که می دانیم با ورود اعراب خط عربی در شهرها و مراکز مهم اداری و سیاسی نفوذ یافت و ایرانیان به دلیل درک بیشتر مفاهیم قرآن به فراگرفتن قواعد آن پرداختند. از قرن سوم و چهارم به بعد این لهجه را که پس از تشکیل دربارهای مشرق در عهد اسلامی به صورت زبان رسمی درآمد به اسامی مختلفی مانند: دری، پارسی دری، پارسی، فارسی خوانده و آنرا در برابر عربی(تازی)و پهلوی( پهلوانی)قرار داده‌اند.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول