خلاصة:
با استقرار نظام جمهوری اسلامی ایران، مفروض براین است که بازیگرانی دیندار مناصب اصلی حکومت را برعهده بگیرند. بنابراین می توان این انتظار را داشت که همان گونه که باورها و شخصیت افراد در ادراکات و تصمیمات آنها اثرگذار است، باورهای دینی بازیگران جمهوری اسلامی ایران بر ادراکات ایشان اثر بگذارد. در این مقاله با بکارگیری روش تحلیل محتوا و ابزارهای تحلیل رمزگان عملیاتی و تحلیل نگرش دینی، تلاش می شود به این پرسش پاسخ داده شود که چگونه نگرش دینی فرد بر سیاست خارجی ادراکی وی اثر می گذارد؟ به بیان دیگر، آیا می توان ادراکات سیاستمداران در عرصه سیاست خارجی را به کمک نگرش دینی ایشان معنادار کرد؟ برای این منظور از میان کارگزاران جمهوری اسلامی، مهدی بازرگان و محمود احمدی نژاد برگزیده شدند که به لحاظ ادراکی نسبت به نظام بین الملل، در ظاهر تفاوت های عمیقی با یکدیگر دارند. آشکار می شود اگرچه هر دو کارگزار نسبت به نظام بین الملل بدبین هستند، ولی احمدی نژاد گرفتار هراس و بدبینی بیشتری است و بر قدرت کارگزار بیش از ساختار و سازمان توجه دارد. در الگوی نگرش دینی نیز برای بازرگان و احمدی نژاد به ترتیب «الگوی انسان مختار ملی» و «الگوی انسان فطرت جوی بی مکان» استنباط شد که زمینه مناسبی برای تحلیل چرایی تفاوت نوع شخصیتی این دو در سیاست خارجی ادراکی فراهم می کند.
ملخص الجهاز:
"در این مقاله با بکـارگیری روش تحلیـل محتـوا و ابزارهای تحلیل رمزگان عملیاتی و تحلیل نگرش دینی، تلاش مـیشـود بـه این پرسش پاسخ دادهشود که چگونه نگرش دینی فرد بر سیاسـت خـارجی ادراکی وی اثر میگذارد؟ به بیان دیگر، آیا میتوان ادراکـات سیاسـتمداران در عرصه سیاست خارجی را به کمک نگـرش دینـی ایشـان معنـادار کـرد؟ برای این منظور از میان کـارگزاران جمهـوری اسـلامی، مهـدی بازرگـان و محمود احمدینژاد برگزیده شدند کـه بـه لحـاظ ادراکـی نسـبت بـه نظـام بین الملل ، در ظاهر تفاوتهای عمیقی بـا یکـدیگر دارنـد.
(نصـر، ١٣٨٣: ٦٣؛ آلموند، ١٣٩٠) بیان این سخنان از احمدینژاد مبنیبر ایـن کـه دیـن اسـلام جـوهر واحدی دارد ولی در طول تاریخ از آن برداشت های مختلف شدهاست ، و به نظـر مـا برداشت ایرانی از اسلام (مکتب ایرانی یا اسلام ایرانی) به خوانش اصلی نزدیـک تـر است ، و نیز تأکید بر تجلی حقیقت هستی بر انسان کامل ، بیش از آن که مبنای فقهی داشته باشـد، حـال و هـوای عرفـانی دارد.
(٩) به نظر میرسد همین اختلاف رویکرد در ساماندهی انقلاب، خـود را بـه صـورت دیگر در مدیریت نظام جمهوری اسلامی از جمله در حـوزه روابـط خـارجی، بازتولیـد کرد و این که چه وزنی به قدرتهای بزرگ برای تصمیم گیری و برنامه ریـزی در حـوزه سیاست خارجی بایست قائل شد؟ گزاره بنیادین دینی در ذهن امام خمینـی(ره) در ایـن مورد این بوده است که اگر در طلب حق (خدا) تلاش شود، خدا راههایش را بـه سـوی او میگشاید، (بقره/٢١٨) و اگر طالب حق (خدا) در این راه استقامت ورزد، خداونـد بـا نیروهــای غیبــی و محاســبات دور از تصــور، ســالکان راه خــود را یــاری مــیرســاند."