خلاصة:
در این جستار از طریق مقایسه عناصر ساختاری اسطوره مزدایی آفرینش با داستان ضحاک از شاهنامه، به اثبات این فرضیه پرداخته شده است که داستان ضحاک در حقیقت الگوبرداری مجددی از اسطوره آفرینش است. در راستای این هدف، نخست خلاصه ای از اسطوره آفرینش در قالب تقسیم بندی سه گانه ای روایت و پس از آن با تقسیم داستان ضحاک به سه پاره مشخص، این نتیجه مطرح شده است که برش های سه گانه داستان ضحاک بر سه دوره سه هزارساله مورد بحث قابل تطبیق است و زروان، اهریمن، اورمزد و کنش های آنها به ترتیب در قالب شخصیت ها و کردارهای داستانی جمشید، ضحاک و فریدون بازآفرینی شده اند.
This article aims to show that the recent story of Zahhak is in fact a re-modeling of the creation myth. This theory is proved through the comparison of the structural elements of the Zoroastrian myth of creation with the story of Zahhak from the Shāhnāma. For this purpose، initially، a summary of the creation myth is presented in three parts. Then، it is concluded that the triple division of Zahhak’s story corresponds to the three-thousand-year period of the creation myth. The comparison will subsequently reveal that Zurvan، Ahriman، Urmazd and their functions are recreated in the functions and characteristics of Jamshid، Zahhak، and Fereidoon respectively.
ملخص الجهاز:
"اما حقیقت آن است که در بررسی ساختار اسطوره ای داستان ضـحاک نمـی تـوان تنها به یکی از این دو روایت بسنده کرد و دیگری را نادیده گرفت ؛ زیرا اگرچه چنـان کـه در سـطور پیش رو خواهیم گفت ، ابتدای دوران ضحاک یعنی عصـر جمشـید، قابـل تطبیـق بـر نخسـتین دوره آفرینش زروانی است ، اما سایر بخش های داستان را تماما می توان با دومـین و سـومین دورة آفـرینش مزدایی مقایسه کرد.
٣-١-٣- کشته شدن برمایه توسط ضحاک تا اسارت او در بند دماوند؛ سه هزارة سوم داستان ضحاک سرانجام بدانجا می رسد که روزی شاه از وجود گاو و فریدون آگاهی می یابـد، بـه محل زندگانی گاو هجوم می برد، برمایه را می کشد و آبادی های آنجا را ویران می کند: خبر شـد بـه ضـحاک یـک روزگـار ازآن گـــــاو برمایـــــه ومرغـــــزار بیامـد از آن کینـه چـون پیـل مسـت مــر آن گــاو برمایــه را کــرد پســت جز آن هرچـه دیـد انـدر او چارپـای بیفگنــد و زیشــان بپرداخــت جــای (همان : ٥٠/٦٤/١ـ١٤٨) چنان که اهریمن نیز که در انتهای سه هزارة دوم ، با گفتار اغواگرانه «جهی » به هـوش آمـده و از آنچـه اورمزد در این مدت آفریده ، آگاهی یافته است ، به شکل ماری از آن بخش آسمان که زیر زمین قـرار دارد، بیرون می پرد و بر زمین یورش می برد، بر همه پیش نمونه ها می تازد و بر هر یک پلیـدی ای وارد مـی کنـد."