خلاصة:
غزالی با استناد و نقض برخی از دیدگاه های حکما در باب صانع بودن خداوند اصل سنخیت میان خدای متعال و مخلوقات را نقض می کند، زیرا وی معتقد است بر اساس این استدلال ها و تحلیلی که وی از علیت و ضرورت علی مطرح می کند عالم نمی تواند ساخته خدا باشد. وی این امتناع را از جهت فعل، فاعل و جهت مشترک بین فعل و فاعل مورد بررسی قرار می دهد. در دیدگاه ابن سینا نیز با توجه به این که استدلال وی بر قاعده الواحد مبتنی بر اصل سنخیت است می توان گفت که او این اصل را به عنوان قاعده عقلی در ضمن قاعده الواحد می پذیرد، اما با توجه به دیدگاه وی درباره تباین وجودات نمی توان وی را قائل به سنخیت میان خالق و مخلوق دانست.
ملخص الجهاز:
com چکیده غزالی با استناد و نقض برخی از دیدگاههای حکما در باب صانع بـودن خداونـد اصـل سـنخیت میـان خدای متعال و مخلوقات را نقض میکند، زیرا وی معتقد است بر اساس این استدلالها و تحلیلـی کـه وی از علیت و ضرورت علی مطرح میکند عالم نمیتواند ساخته خدا باشد.
مقتضـای قاعده سنخیت ، این است که معطی شی ء نمیتواند فاقد شی ء باشد، بلکه کمالات معلـول را بـه نحو اتم و اکمل دارد به خصوص وقتی آنچه علت افاضه میکند نفـس وجـود باشـد در ایـن صورت نیرومندتر از علتی خواهد بود که معلول او غیر وجود اوست .
(ابن سینا، الهیات شفاء، ٢٦٩-٢٧٠) تبیین سنخیت بر اساس اصل علیت از طریق مجرای قاعده الواحد نیـز امکـانپـذیر اسـت ، زیرا اگر مجرای قاعده الواحد را واحد به وحدت حقه حقیقیه بدانیم این دو قاعده دارای مجرا و مورد واحد هستند اما اگر مجرای قاعده الواحد را تعمـیم دهـیم و اعـم از واحـد حقیقـی و غیرحقیقی بدانیم قاعده الواحد عمومیتش بیشتر از قاعده سـنخیت خواهـد بـود، چـون قاعـده سنخیت به عنوان قاعده عقلی فقط در مورد واحد حقه حقیقه صادق است ولی قاعـده الواحـد علاوه بر این مورد بر مصادیق دیگر نیز صادق است .
همو، ۱۲۲/۲-۱۲۳) برخی نیز بر این باورند که بین این دو قاعده در مجرا اتحاد نیست ، زیرا در قاعده سـنخیت یک مناسبت کلی و مبهم کافیست و مقصود نفی بینونت از همه جهات است ، به دلیل ایـن کـه معطی شی ء نمیتواند فاقد شی ء باشد ولی در قاعده الواحد ممکن است علت واحـد، کمـالات امور کثیری را داشته باشد و در عین حال صدور اشیای کثیر در عرض هم از او جایز نباشد.