خلاصة:
در میان شاعران پارسی گوی، شاعری که بیش از همه بارها از مولانا جلال الدین بلخی با ستایش و احترام بیش از اندازه نام برده و خود را مرید و پیرو اندیشه های او دانسته، میرزا محمدعلی صائب تبریزی است. صائب چه از لحاظ صورت؛ یعنی وزن و قافیه و ردیف و تعبیرات و ترکبیات و تصویرهای شعری و چه از لحاظ محتوی؛ یعنی مضامین و افکار و حکایات و تمثیلات، ازآثار مولانا بهره های فراوان برده است؛ چنان که کمتر صفحه ای از دیوان پر حجم او می توان یافت که نشانه ای از مولانا در آن نباشد. اندیشه های مولانا چنان با جان صائب آمیخته و در سخن او متجلی شده است که می توان او را یکی از برجسته ترین مولوی شناسان قرون گذشته به شمار آورد. در این گفتار، مطالب بالا با ذکر شواهد و دلائل گوناگون به اثبات می رسد؛ با تاکید بر این که این شواهد مشتی از خروار و اندکی از بسیار است.
ملخص الجهاز:
اندیشههای مولانا در اشعار شورانگیز صائب سید مهدی نوریان 1 چکیده در میان شاعران پارسی گوی، شاعری که بیش از همه بارها از مولانا جلال الدین بلخی با ستایش و احترام بیش از اندازه نام برده و خود را مرید و پیرو اندیشه های او دانسته، میرزا محمدعلی صائب تبریزی است.
مولانا فرمود آنچه ما میشنویم آواز باز شدن آن در است و آنچه او میشنود آواز فراز شدن آن در (افلاکی، 1959: 483) بی گمان این ابیات صائب تحت تأثیر همین حکایت سروده شده است: هو الغفور ز جوش شراب می شنوم تفاوت است میان شنیدن من و تو صیر باب بهشت از رباب می شنوم تو بستن در و من فتح باب می شنوم (صائب، 1383، 5/ 2792) صائب در قونیه ؟ وجود ابیاتی در دیوان صائب مانند این بیت: زمزمة فکر من وجد و سماع آورد تا غزل مولوی است سر خط افکار من (همان، 6/ 3129) و یا بیتی که پیش از این نقل شد: مرید مولوی روم تا نشد صائب ...
نتیجهگیری آثار مولانا در روزگار صفویه به جایگاه حقیقی و در خور شأن و مرتبه خود در ایران دست یافته و یکی از کسانی که در ترویج و اشاعة آن بیشترین سهم را داشته است، مولانا محمد علی صائب تبریزی است که از طریق اشعار او می توان دری به باغ سبز بی منتهای اندیشههای مولانا گشود و از زبان خود او به او خطاب کرد: صائب فسرده ایم بیا در میان فکن از قول مولوی غزل عاشقانه ای (صائب، 1383: 6/ 3376) منابع 1- ابن بزاز اردبیلی .