خلاصة:
قرائت واژه ساماندهی در زمینه مداخلات شهری دارای تفاسیر متفاوت و گاه متناقض است. از این رو کاربرد این واژه در عناوین طرح های شهری با برداشت های متفاوتی، در حوزه نظری و اجرایی همراه شده است. کاربرد وسیع واژه ساماندهی در عناوین طرح های شهری از یک سو و قلمداد شدن این واژه به عنوان واژه ای تخصصی از سوی دیگر، ضرورت تبیین قرائت صحیح از این واژه را مشخص می کند. در همین راستا مقاله حاضر حوزه واژگان، اصطلاحات و تعاریف تخصصی و حوزه تجارب موجود در این زمینه را مورد ارزیابی قرار داده است. واژگان، اصطلاحات تخصصی و تعاریف آنها، نقشی مبنایی در انتقال مفاهیم، پیشبرد و گسترش علوم دارد. در زبان فارسی، واژه «ساماندهی»، دارای تعریف مشخصی در زمینه مداخلات شهری نیست. با ارزیابی زبان های مطرح غیر بومی (انگلیسی، فرانسه، ایتالیایی) در زمینه مذکور، معادل واژه «ساماندهی» تنها در زبان فرانسه موجود است. با وجود واژه معادل در زبان فرانسه، تجربیات مداخلات شهری این کشور نیز، عملا با برداشت های متفاوت و گاه متناقض همراه شده است. ساماندهی در عرصه قوانین و مقررات داخلی به صورت یک عنوان مطرح شده است و منظور از آن، بهبود وضع موجود در جهت ارتقای شرایط مناسب زندگی در محدوده های شهری و روستایی است. طرح های ساماندهی شهری در عرصه تجارب داخلی و خارجی اصول مشخصی را ملاک عمل قرار نداده و گستره مداخلات با عنوان ساماندهی از رویکرد های یکسانی برخوردار نبوده است. به دیگر سخن واژه «ساماندهی» در طرح های شهری نه تنها یک اصطلاح کاربردی، بلکه فقط عنوانی خنثی بوده که هیچ گونه چارچوب علمی ـ اجرایی را در زمینه مداخلات شهری نیز تبیین نمی نماید. کاربرد این واژه به تنهایی رویکردی تخصصی را تبیین ننموده و در صورت استفاده، بایستی با واژگان و اصطلاحات تخصصی در زمینه مداخلات شهری همراه شود.
ملخص الجهاز:
مانند : طرح ساماندهی محله عودلاجان تهران طرح ساماندهی، بهسازی و نوسازی مشارکتی محله سیروس تهران طرحهای ساماندهی شهری محله بل ویل پاریس طرح ساماندهی خیابان حیفا (بغداد) گستره کاربرد این واژه به حدی است که علاوه بر حوزه معماری و شهرسازی، سایر حوزههای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و...
از ارزیابی طرحهایی که با عنوان ساماندهی در زمینه مداخلات شهری مطرح میشود، چنین بر میآید که برداشت صحیح از واژه مذکور چنان که باید، مورد توجه قرار نگرفته است.
پاسخ به مسایل مطرح شده از طریق تعیین رویکرد واژه ساماندهی در حوزه واژگان، اصطلاحات و تعاریف و حوزه تجارب موجود در این زمینه قابل دستیابی است.
این ارزیابی شامل معنای واژه مورد نظر در زبانهای مبدأ و مقصد و تعاریف موجود از آن است، در همین راستا به منظور تبیین واژة"ساماندهی" معانی و تعاریف موجود از آن، در زبانهای فارسی، انگلیسی، فرانسه و ایتالیایی بیان شده است.
در حوزه ادبیات مداخلات شهری عموماً "سازماندهی" معادل واژه "ساماندهی" در نظر گرفته میشود، در حالیکه واژه سازماندهی به "عمل سازمان دادن" تعبیر میشود [انوری، 1381 : جلد پنجم].
در طرح محله سیروس "ساماندهی" متناظر با بهسازی و نوسازی آمده است و هر سه این واژگان در راستای رویکرد مشارکتی در شهر سازی، در نظر گرفته شده است.
3. "ساماندهی" در عرصه عملـ تجارب خارجی به دلیل وجود واژهای مشخص برای "ساماندهی" در زبان فرانسه به بیان و تحلیل تجارب این کشور در زمینه مداخلات شهری پرداخته شده است.
6. در نیمه دوم سال 1386، تهیه طرح منظر شهری برای محله عودلاجان در دستور کار سازمان نوسازی شهر تهران قرار گرفت.