مفهوم تفکیک اراضی در گسترش های جدید شهری - بر اساس مقایسه تطبیقی رضایت مندی ساکنین از سه نمونه موردی الگوی تفکیک در شهر زنجان - مقالة

هدف این متن ارایه مفهوم جدیدی از تفکیک اراضی1 شهری است که در ایران مفهومی با مولفه هایی غیر از مفهوم کنونی آن در طرح های گسترش جدید شهری در جهان دارد. روش تحقیق در این پژوهش کیفی است که براساس آن مفهوم تفکیک اراضی در نمونه های موفق جهانی مورد بررسی قرار گرفته و با مفهوم آن در ایران مورد مقایسه قرار می گیرد. روش تحقیق نمونه های مورد مطالعه نیز کیفی است و بنابراین در این خصوص نیز از پرسشنامه باز استفاده شده است. فرضیه پژوهش به این صورت است : رضایتمندی ساکنان2 در الگوهای تفکیکی دوربرگردان3 و ترکیبی (دوربرگردان- شطرنجی) بیشتر از الگوهای تفکیکی شطرنجی4 است. در این بررسی نمونه های موفقی از گسترش های جدید شهری از کشورهای انگلستان، آلمان، استرالیا و امریکا مورد مطالعه قرار می گیرد و با تحلیل نمونه های موفق مورد مطالعه، برخی اصول تفکیک اراضی در گسترش های جدید شهری کشورهای توسعه یافته ارایه می شود که مطابق با فرهنگ و اقلیم بومی آنها برنامه ریزی و طراحی شده اند. میزان رضایتمندی ساکنین در سه الگوی تفکیکی متفاوت مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در نهایت نشان داده خواهد شد که مفهوم تفکیک اراضی شهری در کشورهای توسعه یافته و ایران متفاوت هستند و مولفه های متعددی از جمله فرهنگی، کالبدی، زیستی، اقتصادی و سیاسی بر این مفهوم تاثیرگذار هستند. در نهایت به این نتیجه می رسیم که رضایتمندی ساکنین در الگوهای تفکیکی دوربرگردان و شطرنجی-دوربرگردان بیشتر از الگوهای شطرنجی است .

میزان رضایتمندی ساکنین در سه الگوی تفکیکی متفاوت مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در نهایت نشان داده خواهد شد که مفهوم تفکیک اراضی شهری در کشورهای توسعه‌یافته و ایران متفاوت هستند و مؤلفه‌های متعددی از جمله فرهنگی، کالبدی، زیستی، اقتصادی و سیاسی بر این مفهوم تأثیرگذار هستند. فضاهای باز عمومی نیز در نمونه‌های مورد بررسی جایگاه ویژه‌ای دارند که اصول تفکیک اراضی آنها به قرار زیر است : - ایجاد فضاهای مشترک میانی در بلوک‌ها - فضاهای بازی کودکان و زمین‌های بازی میان بلوک‌ها - ایجاد عقب‌نشینی مقابل واحدهای سکونتی جهت تأمین فضای باز نیمه عمومی - عدم ایجاد شبکه‌های دسترسی شطرنجی منظم - ایجاد شبکه‌های فضای باز یکپارچه و متصل به هم - توجه به رابطه بین اندازه قطعات مسکونی، میزان تراکم و فضای باز - ایجاد لبه‌های تفریحی- تجاری به ویژه لبه شکل‌یافته کوی جدید با مکان‌های اطراف - تنوع در اندازه و شکل قطعات مسکونی برای واحدهای سکونتی ویلایی و چند خانواری - مکان‌یابی صحیح برای ایجاد نشانه‌ها و یادمان‌ها جهت افزایش خوانایی - استفاده از لبه‌ها، ورودی‌های متمایز و طراحی‌های معماری بومی جهت ایجاد هویت و حس تعلق در مقایسه‌ای بین تفکیک اراضی در کشورهای توسعه‌یافته و ایران به تفاوت‌های متعددی برخورد می‌کنیم که از آن جمله می‌توان به عوامل فرهنگی، کالبدی، زیست‌محیطی، اقتصادی و سیاسی اشاره کرد. برای بررسی دو به دوی میانگین این سه کوی از روش «توکی» که میزان محافظه‌کاری و سطح اطمینان بالایی دارد استفاده می‌کنیم که نتایج آن به صورت زیر است : نتیجه‌گیری مفهوم تفکیک اراضی شهری، مفهومی پیچیده‌تر از تقسیم زمین در گسترش‌های جدید شهری است.