آینده اندیشی: هست ها و بایدها/ گفت و گو محادثة ومقابلة

"درباره هدف این حوزه پژوهشی یکی از نویسندگان صاحب‌نام دراین زمینه به نام وندل بل lleb llednew می‌گوید:«غرض از آینده‌اندیشی،کشف یا ابداع،وارسی و ارزیابی و پیشنهاد آینده‌هایی است که می‌توانندواقع شوند(آینده‌های ممکن)و یا احتمال واقع شدن آنها وجود دارد(آیندههای محتمل)و یا می‌باید واقع شوند(آینده‌های مطلوب)». فلاسفه علمی نظیر کارل‌پوپر،که آموزه‌هایش برای آینده‌اندیشی ازاهمیت فراوان برخوردار است،چندین دهه قبل بر این نکته تأکید ورزیدندکه موجودات زنده،و در رأس آنها انسان،در برخورد با محیط پیرامون خودرهیافتی«مسأله محور»دارند و براساس«انتظاراتی»که نسبت به شرایطپیش آینده در محیط دارند،توانایی‌های ذهنی و فیزیکی خود و امکاناتموجود را برای به حد اکثر رساندن شانس بقای خویش ارتقا می‌دهند. هرچند گونه‌هایی از آینده‌اندیشی را در اشکال خام و ابتدایی آن می‌تواندر قالب فعالیت‌هایی نظیر«طالع‌بینی»یا داستان‌های تخیلی-علمی(بهنیت پیش‌بینی آیندۀ ممکن یا محتمل)و یا آرمان شهرگرایی(به نیت تجویزآینده مطلوب)و یا هشدارهای پامبرگونه(به نیت پرهیز از مسیرهای نامطلوب)در فرهنگ‌های مختلف مشاهده کرد،اما توجه به این قلمرو،به منزله یکبرنامه پژوهشی،از دهه‌های میانی قرن بیستم و به برکت پیشرفت‌هایچشمگیری که در عرصه‌های علمی و فناوری معرفتی حاصل شده بود،امکان‌پذیر شده است. نکته مهم این است که از آنجا که آینده‌اندیشی اساسا«بر گمانه‌زنی درخصوص روندهای آینده با تکیه بر بهترین دانسته‌ها و معرفت‌های زمینه‌ای egdelwonk dnuorgkcab استوار است،می‌باید به منظور پرهیز ازلغزش تحقیقات آینده‌اندیشی در ایران و سقوط در ورطه فعالیت‌های عامهپسند و کم‌محتوا،به دو جنبه اساسی توجه جدی کرد:نخست،تلاش درزمینه تولید و بسط معرفت حاوی محتوا و عاری از آشفتگی‌ها،و دیگر نقادیپیشنهادها و سناریوهای ارائه شده با تکیه بر موازین سنجیده نقدهای علمی وفلسفی(به خصوص آن‌چه که در حوزه فلسفه علم فراهم آمده است)."