طراحی باغ مستوفی به سبک ایرانی؛ باغ نو مقالة

تهران بود و باغ‌هایش؛ تهران در دوره قاجار عرصه باغ‌های بسیاری بود که در ادامه الگوهای اصیل باغ ایرانی ساخته شده‌ بودند. ارتفاعات شمال تهران مملو از این باغ‌ها بوده است که با رشد روزافزون شهر در زیر سلطه ساختمان‌ها از بین رفته‌اند. باغ مستوفی‌الممالک در منطقه سه تهران که بخشی از آن به نام «باغ ونک» با وضعیت نسبتا مناسبی از لحاظ پوشش گیاهی در اختیار شهروندان قرار دارد، از جمله باغ‌های بزرگ دوره قاجار بود. در شرایط فعلی تنها سرمایه باغ، درختان کهنسالی است که مسیرهای اصلی باغ را تا حدی به نمایش می‌گذارد. تخریب و تغییر کاربری باغ‌ها در تهران و نبود الگویی مناسب از باغ ایرانی در تهران معاصر، مسئولین را به این تصمیم واداشت که باغ ونک را با الگوی باغ ایرانی بازسازی و به معرض دید مخاطبین در مقیاس فراملی قرار دهند. از این‌رو طراحی باغ با ارایه ویژگی‌های اصیل باغ ایرانی در دستور کار قرار گرفت. مقاله حاضر تاریخچه باغ، تنگناها و معضلات طراحی و در نهایت چگونگی تاثیر ویژگی‌های باغ ایرانی را در طراحی و اجرای باغ بیان می‌کند.

"در باغ مستوفی علی‌رغم انحراف در محورهای اصلی (محورهای درختی موجود) سعی در بهره‌گیری از دید و منظر عمیق در فضای محدود شده است :  امکان ایجاد پرسپکتیو عمیق داخلی با حضور درختان در حاشیه مسیرها و طراحی نهر آب در آنها (فضای شماره 1و2).  در اختیار گذاشتن دید وسیعی از شهر به همراه منظره کوه‌های شمال تهران با احداث سردر غربی باغ به صورت نظرگاه با درنظرگرفتن به اختلاف ارتفاع شایان توجه این بخش از باغ با بزرگراه چمران (فضای شماره 4)؛ (تصویر4). سیاست طراحی باغ مستوفی در بخش پوشش گیاهی حفظ اصالت آن در باغ بوده است:  حفظ و واکاری درختان چنار در حاشیه مسیر شمالی- جنوبی (فضای شماره 1). مهم‌ترین عناصر معماری در باغ ایرانی عبارت است از کوشک یا عمارت اصلی، سردر باغ، یورت‌ها یا بناهای آبی و دیوار که از عناصر فوق هرکدام در طراحی ابنیه باغ مستوفی بهره گرفته شد :  طراحی رستوران و چایخانه در انتهای مسیر شمالی- جنوبی در و بالاترین بخش سایت با امکان برخورداری از دید مناسب به سمت محور در سه طبقه زیرزمین، همکف و اول با الگوی کاخ صفوی باغ چهل‌ستون بهشهر (فضای شماره 3)؛ (تصویر6). در بین فضاهای سبز شهر تهران، باغ ونک به عنوان بخش کوچکی از باغ بزرگ مستوفی با فضایی که حاصل تراکم بالای پوشش گیاهی است تجربه متفاوتی از سایر پارک‌های تهران در اختیار استفاده‌کنندگان قرار می‌دهد؛ از این رو از پتانسیل مناسبی برای طراحی به صورت الگوی باغ ایرانی برخوردار است. عکس : وحید حیدرنتاج، 1388 Pic1: North- South axis before designing, Mostoufi garden, Tehran."