خلاصة:
در این پژوهش، قصّههای کودکان زبان فارسی از منظر گریماس بررسی شده است. برای این منظور، داستانهایی از کتاب افسانههای کهن ایرانی اثر فضلالله مهتدی انتخاب گردید. ابتدا درباره ویژگیهای قصه کودکان توضیحاتی بیان شده و سپس به روایت و روایت شناسی پرداخته شده است. روایت از این ویژگیها برخوردار است: ساختگی و تصنعی بودن، از پیش ساخته بودن، تکراری بودن، داشتن خط سیر روایتی و پایان یافتن در نقطهای خاص، داشتن گوینده و مخاطب، خصوصیّت جا به جایی و ارجاع دادن به امور غایب.
با بررسی داستان کودکان از منظر گریماس به نکات ارزشمندی دست مییابیم. همچنین در این داستانها به بن مایهها و زنجیرههای ساختاری یکسانی بر میخوریم. قصّههای مورد پژوهش از نظر حضور یا عدم حضور شش کنشگر مورد نظر گریماس، 5 دسته هستند، یعنی با وجود سادگی، ضعیف بودن پیرنگ، ایستایی و مطلق گرایی در این داستانها، میتوان ساختار روایی منطقی و متمایزی را در آنها دید. بنابراین علاوه بر نظر پراپ با نظریة گریماس نیز نظاممندی روایتی داستان کودکان اثبات میشود.
در پژوهش حاضر با توجّه به تمرکز گریماس بر شخصیّتهای روایت به دستهبندی کنشگرهای داستانها پرداخته شده است. از مجموع کنشگرها، صاحبان مشاغل (34%)، حیوانات (30%)، مردان و پسران (13%) و زنان و دختران (10%) بیشترین بسامد را دارند. از دیگر مباحث مورد نظر گریماس که در این داستانها بررسی شده است، زنجیرههای روایتی سه گانه اجرایی، میثاقی و انفصالی است و چنانکه دیده خواهد شد در اغلب داستانهای مورد بحث، این زنجیرهها وجود دارند. بنابراین در این بررسی- مبتنی بر نظریهگریماس- اثبات میشود که داستان کودکان در ایران از طرح و الگوی روایتی ثابت و ساختار روایی نظاممندی برخوردار است.
In this study، Persian children's stories have been investigated from the perspective of Gremas. For this purpose selected stories from the book of ancient Iranian legends of Fazlollah Muhtadi have been used. After explaining about the children's stories، the researcher has considered narrative and narrative sociology. By considering the features such as being fake and artificial، being repeated، having a speaker and audience، property and move referring to absent affairs، Gremas corrected Prap's theory and presented six active recognizer/ subject identification، transmitter/ receiver، Sponsors proposed a new look for narrative structure. Additionally his three separated narratives have been introduced: executive، contract and discharge. Examining children's stories from the Gremas perspective one can achieve valuable points. The stories can be treated in terms of same themes and chains. Stories have five categories in terms of presence or absence of six actives. In this study، The Gremas has concentrated on narrative characters. According to the categories of actors in this story، in total، the frequency of different characters used are: business owners (34%)، animals (30%) men and boys (13%) and women and girls (10%). The narrative chain of triple executive، contract and discharge are in the most children's stories. So in this study-based on the theory of Gremas and true to the stories of children in Iran، the design of narrative pattern and regular narrative structure have been presented.
ملخص الجهاز:
"جنانکه ذکر شده گریماس شش نقش یا کنشگر را اساس بررسی ساختار روایت می- داند،«به نظر گریماس نقشهای کنشی شش گانه و روابط ثابت بین آنها،چارچوب اصلی تمامی روایتها را تشکیل میدهند»(همان،ص 86)چنانکه دیدیم در نظر پراپ حوادث و رویدادهای داستان نقش برجستهای دارند ولی در دیدگاه گریماس، بیشترین نقش به شخصیتها داده میشود و ارزیابی گریماس با محوریت این عنصر روایتی انجام میشود،«گریماس عکس طرح پراپ را پیشنهاد میکند که در آن وقایع نسبت به شخصیت،تبعی هستند.
داستانهای مورد بحث از نظر حضور و عدم حضور کنشگرهای گریماس به دسته- های زیر تقسیم میشوند: 1:در این دسته،فرستده،غایب است ولی سایر عناصر حضور دارند،داستانهایی نظیر بز زنگولهپا،بلبل سرگشته،خروسک پریشان،پیرزن،کدو قلقلهزن،کدو و دختر، روباه و زیارت مکه رفتن،گنجشک دنبکزن،پوپک،روباه سیاهپوش،روباه و خروس، کلاغ و روباه،لجباز،شغل بیدم،پیرزن و شغال،گرگ خونخوار از این زمرهاند که با الگوی زیر نشان داده میشوند: (به تصویر صفحه مراجعه شود) 2:در این دسته،رقیب غایب است،داستانهایی نظیر خاله سوسکه و دم دوز از این زمرهاند و الگوی آن بدین قرار است: (به تصویر صفحه مراجعه شود) 3:در این دسته،فرستنده و رقیب هردو غایب هستند مانند داستان«کک به تنور»و «زور»که با الگوی زیر نشان داده میشود: (به تصویر صفحه مراجعه شود) 4:در این دسته،همۀ عناصر ششگانه حاضرند مانند داستانهای«کلاغ لجباز»، «گنجشک و پیلهور»که با این الگوی نشان داده میشوند: (به تصویر صفحه مراجعه شود) 5:در این دسته،فرستنده و یاریگر غایب هستند مانند داستان روباه و لکلک و خر و شیر که در الگوی زیر میتوان دید: (به تصویر صفحه مراجعه شود) چنانکه میبینیم داستانها برخلاف تفاوت در شخصیتها و موضوعات،از ساختار روایی و زنجیرۀ یکسان و مشابهی برخوردارند."