خلاصة:
آنچه در این مقاله به مطالعه گرفته شده است: تقرب به خدا به عنوان معیار ارزش در آثار به جا مانده از فلاسفه و متدینان پیش از میلاد و پس از میلاد قابل ردیابی و مطالعه مقایسه ای است. قرآن به عنوان تکمیل کننده تعالیم ادیان در این رابطه نگاه ویژه دارد. این نوشتار در کنار نگاه نقادانه به تعریف های به عمل آمده از تقرب، ماهیت آن را به مطالعه می گیرد و امتیاز این معیار را بر دیگر معیارها مطرح در حوزه فلسفه اخلاق به نمایش می گذارد.
What is studied in this article is: proximity to God as the value criterion، which can be traced back and comparatively studied in the works of the philosophers and religious devotees of the eras BC and AD. The Qur’an، as the complementary to the religions’ teachings has a specific perspective in this respect. This writing، along with a critical review of the definitions given of proximity، studies its nature and displays the advantage of this criterion over other criteria propounded in philosophy of ethics.
ملخص الجهاز:
"گویا در پناه آن جرأت و زمینه طرح و معرفی قرب و تقرب به خداوند، به عنوان غایت و هدف فعل اخلاقی، نظریه دین در حوزه فلسفه اخلاق، فراهم آمده و گفته شده است: «قرب به خداوند برای انسان ارزش ذاتی دارد.
» (فلسفه اخلاق، /138) نگاه کاربردی به متن فوق با سؤال از چیستی قرب به خدا همراه است که جواب تحقق پذیر میطلبد، زیرا تنها بر اساس جواب جامع، قناعت بخش و متکی بر واقعیت، زمینه برنامه ریزی برای هجرت به سوی خداوند و رسیدن به مقام قرب الهی به عنوان هدف عینی و قابل حس، فراهم میشود.
تقرب، معیار ارزشهای اخلاقی در پرتوی نکات یاد شده در مفهوم شناسی «قرب به خدا»، این پرسش مطرح میشود که مسلما رفتارهای اخلاقی در ساحت وجودی، عامل و مؤثر در تقربند، اما در ساحت ارزشی، چه نسبتی میان آن دو برقرار است؟ به نظر میرسد که تفسیر درست آن است که صفات و اعمال اخلاقی چون موجب قرب به خداوندند، ارزشمندند (یعنی رابطهای معکوس با ساحت وجودی پیدا میکنند).
توضیح آنکه همان گونه که گذشت، انسان در تفسیر قرآنی، برای خویش سیر و سلوک روحانی قائل است و مقصد اعلی (کمال مطلق) یعنی حضرت حق را میشناسد و طبعا او را با اوصاف جلالی و جمالی تصویر میکند (که در این تصویر، عقل و نقل نقش گذارند که اوصافش را هم در عنوان و هم در تعریف و برداشت معرفی کنند)."