Abstract:
با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در منطقه خاورمیانه و حضور مداوم تهدیدات خارجی، اتخاذ تمهیدات مختلف در حفظ و حراست از مراکز ثقل جمعیتی(شهرها) کشور ضروری است. یکی از اقداماتی که می تواند مانع بروز آسیب پذیری های داخلی بشود، اقدامات پدافند غیر عامل است که یکی از اصول مهم آن مکان یابی صحیح است. با انجام مکان یابی صحیح مراکز ثقل جمعیتی (شهرها) که در آنها انبوه زیادی از جمعیت کشور و همچنین مراکز ثقل (مراکز حیاتی، حساس و مهم) را در خود جای داده است، می توان در موقع بروز تهدیدات، به ویژه تهدیدات نظامی، از بروز تلفات انسانی و خسارات مالی فراوان جلوگیری کرد. زاگرس جنوبی و شمال تنگه هرمز از لحاظ ژئومورفولوژی دارای چین ها ی فشرده شده، شکستگی ها و گسل های زیادی است. این ویژگی طبیعی سبب ایجاد مکان های مناسب با رویکرد پدافند غیرعامل برای استقرار مراکز جمعیتی می شود. در این پژوهش سعی می شود مناطق مطلوب برای استقرار مراکز ثقل جمعیتی شناسایی و مکان های شهرهای موجود نیز از نظر انطباق با معیارهای ژئومورفولوژیک در منطقه شمال تنگه هرمز در بخش زاگرس جنوبی بررسی شود. نتایج نشان می دهد که منطقه مورد مطالعه، قابلیت های ژئومورفولوژیکی مناسبی (شیب، ارتفاع، جهت شیب، لیتولوژی، دلتاها) برای پدافند غیرعامل دارد. با توجه به بررسی و تحلیل داده ها در محیط نرم افزار GIS مشخص شد که منطقه مورد مطالعه: الف) دارای مکان های مساعد برای استقرار مراکز جمعیتی است؛ ب) از خط ساحلی به سمت عمق منطقه (شمال)، شرایط بهتر می شود؛ ج) در حال حاضر مکان گزینی بیشتر شهرها متناسب با اصول پدافند غیرعامل نیست.
Machine summary:
"ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دادهﻫﺎ در ﻣﺤﻴﻂ ﻧﺮم اﻓﺰار GISﻣﺸﺨﺺﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﻄﻘﺔ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ: اﻟﻒ( دارای ﻣﻜﺎنﻫﺎی ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﺮای اﺳﺘﻘﺮار ﻣﺮاﻛﺰ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ اﺳﺖ؛ ب( از ﺧﻂ ﺳﺎﺣﻠﻲﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻋﻤﻖ ﻣﻨﻄﻘﻪ )ﺷﻤﺎل(، ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد؛ ج( در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻜﺎنﮔﺰﻳﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﺻﻮل ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﻴﺮﻋﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ.
در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ارﺗﺒﺎط و ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺎن ﻋﻮاﻣﻞ ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژی و ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﻴﺮﻋﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺮاﻛﺰ ﺛﻘﻞ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻤﺎل ﺗﻨﮕﺔ ﻫﺮﻣﺰ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ در ﻧﻬﺎﻳﺖ، ﺿﻤﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻜﺎنﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺮاﻛﺰ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ)ﺷﻬﺮﻫﺎ(، ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﻞ ﺑﺮای ﻣﻜﺎنﮔﺰﻳﻨﻲ اﻳﻦ ﻣﺮاﻛﺰ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﻲ AHPاﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد.
ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮی و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺻﻮل ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﻴﺮﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻣﻜﺎنﮔﺰﻳﻨﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺮاﻛﺰ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ و ﻟﺤﺎظ ﻛﺮدن ﻧﻘﺶ ﻋﻮاﻣﻞ ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژی ﺑﺮ آﻧﻬﺎ، ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮی در ﻣﻮﻗﻊ ﺑﺮوز ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺧﺎرﺟﻲ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ- ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺷﺮاف ﺑﻪ ﺗﻨﮕﺔ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﻫﺮﻣﺰ و داﺷﺘﻦ ﻣﻌﺎﺑﺮ وﺻﻮﻟﻲ ﻣﻬﻢ و ﻛﺮﻳﺪور ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺟﻨﻮب ﺑﻪ ﺷﻤﺎل ارزش ﺑﺎﻻﻳﻲ دارد- از اﺗﻼف ﻧﻴﺮوﻫﺎ، ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮی ﻛﺮد.
)ﺑﻬﺮام آﺑﺎدی وﻳﻤﺎﻧﻲ،0931: 55( در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ژﺋﻮﻣﻮرﻓﻮﻟﻮژی زاﮔﺮس ﺟﻨﻮﺑﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻤﺎل ﺗﻨﮕﺔ ﻫﺮﻣﺰ ﺑﺮ ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﻴﺮﻋﺎﻣﻞ ﻣﺮاﻛﺰ ﺟﻤﻌﻴﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ از 21 ﻣﻌﻴﺎر اﺳﺘﻔﺎده (رجوع شود به تصویر صفحه) ﺷﻜﻞ4: ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ و ﻃﺒﻘﻪﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ21 ﻣﻌﻴﺎر ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎی زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ، ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ، ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺎﻫﻮارهای و دادهﻫﺎی اﻗﻠﻴﻤﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد."