Abstract:
ابن جریر طبری صاحب تفسیر«جامع البیان عن آی القرآن» در تفسیر آیات به مسئله اختلاف قرائات توجه داشته و با توجه به ضوابط و معیارهای خود یکی از وجوه قرائت را اختیار کرده است . با تامل در مواردی که ابن جریریک وجه از قرائت را اختیار کرده، در مییابیم وی در بسیاری از موارد هماهنگی قرائت با سیاق را مویدیک وجه از قرائت دانسته و بر اساس آن قرائت خود را اختیار کرده است . با توجه به اهمیت موضوع، این نوشتار، ضمن بیان معنای واژههای اختیار، سیاق و پیشینه کاربست آن در تفسیر و قرائات، به بررسی و تحلیل یکی از معیارهای طبری در اختیار قرائت که هماهنگی قرائت با سیاق است ، پرداخته و برخی مسائل در این زمینه را مورد بررسی قرار داده است .
Machine summary:
تأثیر سیاق در ترجیح قرائات در تفسیر طبری محمدرضا ستوده نیا تاریخ دریافت : ١٣٩١/٧/٢٨ زهرا قاسم نژاد تاریخ پذیرش : ١٣٩٢/٣/٢٩ چکیده ابن جریر طبری صاحب تفسیر«جامع البیان عن آی القرآن» در تفسیر آیات به مسئله اختلاف قرائات توجه داشته و با توجه به ضوابط و معیارهای خود یکی از وجوه قرائت را اختیار کرده است .
طبری در تفسیر خود هر کجا اختلاف قرائتی وجود داشته باشد، آن اختلاف را بیان و دلایل طرفداران هر یک از وجوه قرائت را مطرح ، سپس خود بر اساس ضوابط و قواعدی چون سند قرائت ، مطابقت با کلام عرب ، مطابقت با قواعد فصیح صرفی و نحوی ، موافقت با رسم الخط مصحف ، هماهنگ بودن با سیاق و بافت کلام و یا به علت اجماع قراء بر یک وجه ، یکی از وجوه را اختیار می کند.
اگر سیاق مؤید یک وجه از قرائت است ، ابن جریر طبری از این قرینه چگونه استفاده نموده است ؟ به منظور پاسخ به این پرسش ها، ابتدا مفهوم واژه های «اختیار» و «سیاق » بررسی می شود، سپس با اشاره ای گذرا به پیشینه سیاق در نزد زبان شناسان عرب و کاربست آن در نزد مفسران قبل از طبری ، به بررسی و تحلیل اثر سیاق در اختیار قرائت در تفسیر طبری پرداخته می شود.
کلمه «غرفۀ» به دو وجه قرائت شده است : الف ) قرائت مشهور «غرفۀ» به ضم غین (ابن مجاهد، ١٤٠٠ق ،ص ١٨٧) که در کتب احتجاج قرائات ، دلایل ذیل را علت اختیار این وجه از قرائت ذکر کرده اند: ١.