گزارشی از کتاب «تقاریر نجد» Introduction and review

"نکته درخور دقت در اینجا، این است که گزارش‌های مختلف حاکی از حضور پررنگ بریتانیایی‌ها در منطقه بوده است؛ از جمله این گزارش‌ها می‌توان به گزارش سفیر بریتانیا در مورد لشکر بغداد و پیش‌بینی نتیجه و علت شکست جنگ اشاره کرد(ص56-58) یا بعد از شکست مفتضحانه قوای تحت امر علی پاشا در مقابل نجدیان، والی بغداد در مراسمی سعود بن‌عبدالعزیز را برای تأیید توافق‌نامه عدم تعرض پذیرفت تا وانمود کند که نجدیان خود با اعزام نمانیده خواهان صلح هستند که سفیر بریتانیا نیز در این مجلس حضور داشته و وقایع آن را ثبت کرده است (ص60). در جای دیگر کتاب آمده است: بعد از اینکه احتمال تعرض مشترک دو نیروی روسیه و فرانسه به منطقه می‌رفت و گزارش‌هایی از تلاش فرانسه برای ایجاد یک اتحاد مشترک با عثمانی‌ها و ایران در تقابل با انگلستان وجود داشت، انگلستان سعی کرد ارتباط بیشتری با وهابیون برقرار کند که دستورالعمل جورج کائینگ به سفیر بریتانیا در ایران که از او می‌خواهد با رؤسای وهابی روابط دوستانه برقرار کند، به همین جهت بوده است (ص80). در اینجا نیز سندی بر حضور انگلیسی‌ها در منطقه وجود دارد که همزمان با سقوط درعیه فوستر سادلر، نماینده بریتانیا، وارد منطقه نجد شده است (ص145)  خاتمه این کتاب هر چند برای جمع‌آوری و ترجمه اسناد آرشیو جمهوری ترکیه در مورد وهابیت در دوره نخست به قدرت رسیدن آنهاست، ولی دارای پیشگفتار خوبی است که به تحلیل مسائل آن دوران از جهت‌های مختلف پرداخته و کوشیده است به تحلیل روابط ایران و عثمانی و دول دیگر و تأثیر آن بر روند رشد وهابیت بپردازد و در این زمینه از منابع مختلف برای بیان مطالب استفاده کرده است."