Abstract:
خودمرگنامه شیوهای نامعمول از روایت است که در برابر یا در امتداد خودزندگینامه قرار میگیرد. خودمرگنامه، روایت یک راوی مرده از مرگ و پس از مرگ خویش است که اغلب دربرگیرنده بخشهایی از زندگی وی نیز هست. این نوع روایت، ویژگیها و قابلیتهای معنایی منحصربهفردی دارد و از نوعی راوی متفاوت با قابلیتهایی ویژه و کارکرد همزمان درون داستانی و برونداستانی بهره میبرد. در این مقاله ابتدا به بررسی خودمرگنامه و معرفی ویژگیها و کارکردهای آن پرداخته شده و سپس سه داستان کوتاه فارسی که به شیوه خودمرگنامه نوشته شدهاند، تحلیل و بررسی شده است. نتیجه این پژوهش نشان میدهد که علیرغم توانمندیهای معنایی این شیوه روایی، در داستانهای بررسی شده بهره چندانی از کارکردهای خودمرگنامه و بهویژه راوی متفاوت آن گرفته نشده است.
Machine summary:
مهم ترين پرسش هايي که اين پژوهش در پي پاسخ گويي بـه آنهاسـت ، عبـارت انـد از: خودمرگ نامه چه ويژگي هايي دارد؟ کارکردهاي ويژٔە معنايي آن چيست ؟ چه تفاوت هايي ميان خودزندگي نامه و خودمرگ نامه وجود دارد؟ راوي خـودمرگ نامـه چـه ويژگـي هـا و قابليت هايي دارد و تفاوت ميان آن و ديگر انواع روايـت چيسـت ؟ و سـرانجام اينکـه سـه داستان کوتاه مورد نظر، از نظر رعايت ويژگي ها و بهـره بـردن از کارکردهـاي خـودمرگ نامه اي ، در چه سطح و مرتبه اي قرار مي گيرند؟ ٢- پيشينة تحقيق به همان اندازه که سهم خودمرگ نامه ها در ميان آثار داستاني جهان چندان زياد نيست ، در زمينة نقد، بررسي و تحليل اين شيؤە روايت نيز، کارهاي زيادي - حتي در عرصة جهاني - انجام نگرفته است .
بررسي داستان «مـردي کـه گـورش گـم شـد»، براسـاس ويژگـي هـا و کارکردهـاي خودمرگ نامه ، نتايج زير را نشان مي دهد: ١- اين روايت ، از اين رو که دربرگيرندٔە مرگ راوي و نيـز سـاعاتي پـس از مـرگ وي است ، در شمار خودمرگ نامه ها قرار مي گيرد؛ اما بـه ايـن دليـل کـه بيشـترين سـهم آن متعلق به رويدادهاي زندگي است ، از منظر نقد خودمرگ نامه اي نمي توان آن را نمونـه اي موفق در اين زمينه دانست .