Abstract:
پس از وقایع شهریور١٣٢٠ش /١٩٤٢م ، به علت مواجهه دولت ایران با مشکلات فراوان اقتصادی دولتمردان ایران تصمیم گرفتنــد، آرتــور میلســپو را مجــددا اســتخدام کننــد؛ بنــابراین مجلــس دورة ســیزدهم شــورای ملــی، در تــاریخ ٢١آبان١٣٢١ش /١٩٤٣م ، قانون استخدامی میلسپو را با سمت رئیس کل دارایی ایران تصویب کرد. میلسـپو در راه انجـام وظایف اقتصادی خود در ایران، با مخالفان فراوانی روبه رو بود؛ اما در این میان دولـت شـوروی و حـزب تـوده و نیـز مصدق و ابتهاج، مخالفان اصلی وی به شمار میرفتند. اتحاد شوروی و حزب توده، به هرگونه تلاش آمریکا، برای کسب نفوذ بیشتر در ایران مشکوک بودند؛ همچنین برخی از سیاستمداران ناسیونالیست ، مانند مصدق، با نظارت افراد خارجی بر امور ایران مخالف بودند. ابتهاج نیز از مخالفان اصلی میلسپو به شمار میرفت . مقاله پیش رو را با استفاده از اسناد مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجـه ایـران، روزنامـه اطلاعـات سـالهـای ١٣٢٢ و ١٣٢٣ش /١٩٤٤و ١٩٤٥م ، مذاکرات مجلس دورة سیزدهم و چهاردهم شورای ملی ایران و همچنین روش توصـیف و تحلیـل اطلاعـات تـاریخی تنظیم و سعی کردهایم ، به این پرسش اساسی پاسخ دهیم که مخالفان اصلی میلسپو چه کسانی بوده و چه اقداماتی علیـه او انجام دادهاند؟
After the events happened in 1942، Iran faced economic problems and decided to employ Arthur Millspaugh again. He was appointed as the head of assets in 1943. Millspaugh had several opponents during his career، but among them، Kremlin، Tudeh Party، and also Mosaddeq and Ebtehaj were considered as his main opponents. The present article، utilizing the documents gathered in Documentation Center of Iran، the diplomatic history of Iran`s ministry، Etela`at Newspaper from 1944-1945، and negotiations of the thirteenth and fifteenth period of the Islamic parliament and also taking advantage of a descriptive-analytical method، has tried to answer the question: “who were the main opponents of Millspaugh and what did they do against him?”.
Machine summary:
مقالۀ پیش رو را با استفاده از اسناد مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجـۀ ایـران، روزنامـۀ اطلاعـات سـالهـای ١٣٢٢ و ١٣٢٣ش /١٩٤٤و ١٩٤٥م ، مذاکرات مجلس دورة سیزدهم و چهاردهم شورای ملی ایران و همچنین روش توصـیف و تحلیـل اطلاعـات تـاریخی تنظیم و سعی کردهایم ، به این پرسش اساسی پاسخ دهیم که مخالفان اصلی میلسپو چه کسانی بوده و چه اقداماتی علیـه او انجام دادهاند؟ واژههای کلیدی آرتور میلسپو، رئیس کل دارایی، دولت شوروی، حزب توده، مصدق، ابتهاج مقدمه در شهریور1320/1942م، پس از اشغال نظامی ایران توسط متفقین و اخراج رضاشاه، هرجومرج تمام کشور را فراگرفت و اقتصاد ایران به مرحلة سقوط نزدیک شد.
میلسپو در سالهای 1301 تا 1306ش/192۲ تا 192۷م، با سمت رئیس کل مالیه، در ایران خدمت کرده و نتیجه مثبتی از اقدامات وی حاصل شده بود؛ پس این انگیزهای بود برای دولتمردان ایران، تا وی را مجددا استخدام کنند.
روزنامة رستاخیز در 3مرداد1322/1944م عنوان کرد که: «میلسپو دیکتاتور اقتصادی و سیاسی ایران، روزنامههای ملی را از دریافت هزینه آگهیهای دولتی محروم ساخته و این هزینهها را به پنج شش روزنامة طرفدار و موافق دولت اختصاص داده است و تنها کافی است نگاهی به آگهیهایی که میلسپو به طرفداران خود میدهد افکنده شود تا مشخص شود که او آگهیهای دولتی را بهصورت رشوه درآورده است» (میلسپو، 1370: 194).
میلسپو در دورة اول مأموریت خود در ایران، برای تفتیش مراکز مختلف، سازمان تفتیش ایجاد کرد و یکی از علل اختلاف وی با رضاشاه، اصرار او برای تفتیش وزارت جنگ بود؛ چون رضاشاه بههیچوجه راضی به این کار نبود (میلسپو، بیتا: 15).